فیلی یس

آتش‌سوزی‌های جنگلی در سال 2007 و 2023 باعث آسیب به فیلی شد.

دکتر فلیتیز ایزل، از کردهای سوریه به قبیلهٔ هِزِل [HEZEL] اشاره می‌کند و آنان را متصل به ایل خزل از کردهای فیلی ایران می‌داند. پس از جنگ اسرائیل و فلسطین ۱۹۴۸ به دمشق آمدند ..

طایفه مموس از قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین طوایف کرد از ایل کردلی میباشد که به زبان کردی فیلی (یا همان پهله‌ای) تکلم دارند و شامل ۵ تیره(مال فرخی، یخی ون، ماله‌میه، سیره، مزیه) و ساکن در شهرستان دهلران و شهرستان آبدانان و روستاهای گلسیری، تم تمو و حاضرمیل میباشد

در جریان اصلاحات دولت محلی در یونان در سال 2011، شهرداری فیلی با ادغام 3 شهرداری سابق زیر تشکیل شد. آنها به واحدهای شهرداری تبدیل شدند:

فیلی ( یونانی: Φυλή ،تلفظ [fiˈli] ) که پیشتر با نام چاسیا ( Χασιά ) شناخته شده بود، یک شهر شامل یک شهرداری در شمال غربی آتیک ، در کشور یونان است. در گوشه شمال شرقی واحد منطقه ای غرب آتیک قرار دارد. این منطقه در حومه آتن قرار دارد. مقر شهرداری آن، شهر آنو لیوسیا است. همچنین این شهر در در محدوده شهر، قلعه باستانی آتن فیله قرار دارد.

تنها خرسی که از دیدگاه بزرگی با خرس قطبی برابری می‌کند، خرس کودیاک است که یک زیرگونه از خرس قهوه‌ای است. سنگینی خرس‌های قطبی نر بالغ بین ۳۵۰ تا ۷۰۰ کیلوگرم است آن‌ها بین ۲٫۴ تا ۳ متر طول دارند. رکوردهای جهانی گینس متوسط وزن خرس‌های نر بالغ را بین ۳۸۵ تا ۴۱۰ کیلوگرم و فاصلهٔ شانه‌های آن‌ها تا زمین را ۱۳۳ سانتیمتر اعلام کرده‌است که اندکی از متوسط خرس‌های کودیاک کوچکتر است. البته گفته شده که متوسط خرس‌های نر دریای بوفورت ۴۵۰ کیلوگرم سنگینی دارند. سنگینی خرس‌های ماده نزدیک به نصف سنگینی خرس‌های نر است آن‌ها بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ کیلوگرم سنگینی دارند و طول آن‌ها در مجموع ۱٫۸ تا ۲٫۴ متر است. در مواردی هم سنگینی متوسط خرس‌های ماده برابر با ۲۶۰ کیلوگرم اعلام شده‌است. البته سنگینی ماده‌ها در دوران بارداری تا ۵۰۰ کیلوگرم می‌رسد. خرس‌های قطبی در میان پستانداران به بالا بودن میزان دودیسی جنسی شهره اند، تنها پستانداران قابل مقایسه با آن‌ها از این نظر، خانوادهٔ فک بندری مانند فک‌های فیلی است. داده‌های ثبت شده از بزرگ‌ترین خرس قطبی در جهان، مربوط به یک خرس نر است که در سال ۱۹۶۰ در شمال غرب آلاسکا شکار شد، این خرس ۱۰۰۲ کیلوگرم سنگینی داشت. طول این خرس در حالت ایستاده ۳٫۳۹ متر بود. ارتفاع شانه‌های یک خرس قطبی بالغ بین ۱۲۲ تا ۱۶۰ سانتیمتر است. همهٔ انواع خرس، دم کوتاهی دارند با این حال دم خرس قطبی از همه کوتاه‌تر است و بین ۷ تا ۱۳ طول دارد.

سنگ نوشته تخت خان مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان ایلام، بخش صالح آباد، روستای بانروشان واقع شده‌است. ظاهر سنگ نوشته به صورت متوازی‌الأضلاع در ابعاد ۱۴۵×۱۹۰ سانتی‌متر می‌باشد و در ابتدا به جهت فراهم آمدن سطح صاف آن را حدود دو سانتیمتر تراش داده‌اند و سپس حروف و کلمات را با خط نستعلیق بر روی آن حک کرده‌اند که متن کتیبه بیان‌کننده شجره نامه والیان و برخی از خدمات عمرانی غلامرضا خان فیلی می‌باشد.

حبذا فیلی که خرطومش گه کین آوری پای تا سر چین پیشانی بود چون آستین

سن فیلی ۲۰ کیلومترمربع مساحت و ۲٬۵۵۹ نفر جمعیت دارد و ۵۶۶ متر بالاتر از سطح دریا واقع شده‌است.

قبیله آل کثیر پس از دستگیری شاه حداد تا مدت‌ها فرمان‌بردار دولت مرکزی به حساب می‌آمد تا اینکه در ۱۲۶۷ قمری/۱۸۵۰میلادی هنگامی که خانلرمیرزای احتشام‌الدّوله به حکومت لرستان و خوزستان منصوب شد، ۵۰۰ تن از چابک سواران آل کثیر برای سرکوب شورش لرهای فیلی که به سرزمین عربهای بنی لام پناه برده بودند، به اردوی احتشام‌الدّوله پیوستند.

مرا گفتا که تو بیرون مبر سر اگر فیلی و خصم از پشه کمتر

و یا چو فیلی کرده بر آسمان خرطوم چنانکه دیدی پیلان مست را به جدال

زبان اصلی مردم ایل ارکوازی کردی ایلامی میباشد. و در قسمتهای غربی، به سبب مجاورت با مرز عراق، به زبان عربی تکلم میکنند.لهجه کردی ارکوازی یکی از لهجه های کردی فیلی میباشد.مینورسکی زبان شناس اروپایی از ۴ لهجه کُردی ارکوازی، کردی چواری، ارکوازی فیلی و ارکوازی کلهری نام می برد، که عمده این گویشوران در شهرستان چوار و شهرستان ایلام زندگی می کنند‌.

بیامد بنزدیکی شهریار خروشان چو فیل و به فیلی سوار

محبت با علایق جمع چون گردد بلا باشد مهابت بیش فیلی را که با زنجیر می‌آید