فیل در قران

هاشمی‌نژاد خشونت باندهای مواد مخدر را با احساس شاعرانه‌ای دربارهٔ زندگی که رابطه اجتماع و خشونت را آشکار می‌کند درآمیخته است و بنیان‌های پوسیده یک دوران رفاه و افتخار را نشان می‌دهد. رابطه اجتماع و خشونت به‌تصویر درآمده در فیل در تاریکی بر خلاف آنچه در رمان‌های پلیسی مرسوم است، به دنبال کشف معما نیست. فیل در تاریکی بسیاری از خصوصیات داستان نوآر – از جمله تضاد نیروهای خیر و شر، لحن بدبینانه و تلخ، تقدیرگرایی، شخصیتی که ناخواسته درگیر حل معما می‌شود و زن افسونگر («فِم‌فَتال») – را دارد و توانسته به شکلی بومی، تنش‌ها و تضادهای اجتماعی ایران را در قالب داستان و جدال خیر و شر به تصویر درآورد. فیل در تاریکی از نمونه‌های آمریکایی ادبیات نوآر بهره گرفته و به جای تمرکز بر قتل و جنایت، به انگیزه‌های درونی شخصیت‌ها و تأثیر محیط و جامعه بر رفتار آنها توجه دارد.

هندی mast، از فارسی «مست». هم‌ریشه با سنسکریت madati «او خوشی می‌کند». ماده‌ای بدبو که فیل در زمان جفت‌گیری در حالت شهوانی از بالای گوش‌های خود تراوش می‌کند.

قاسم هاشمی‌نژاد (زادهٔ ۱۳۱۹ در آمل – درگذشتهٔ ۱۳ فروردین ۱۳۹۵ در تهران) درویش، نویسنده، شاعر، مصحح،داستان‌نویس، منتقد ادبی، عرفان‌پژوه و مترجم ایرانی بود. او فعالیت ادبی خود را در دههٔ ۱۳۴۰ با نوشتن نقد در مجله فردوسی و نوشتن نقد ادبی در صفحه‌ی عیارسنجی کتاب در روزنامهٔ آیندگان آغاز کرد و در سال ۱۳۵۸ رمان پلیسی را با نام فیل در تاریکی نوشت که مشهورترین اثر وی نیز به‌شمار می‌رود.

علیرضا محمودی فیل در تاریکی را اثری در گونه جنایی و زیرگونه تریلر (دلهره‌آور) می‌داند اما تبعیت اثر از قواعد این گونه را ضعیف و پلات آن را «بسیار نامنظم و شلخته» دانسته‌است چنان‌که به زعم او بخش زیادی از ابتدای اثر بدون هیچ‌گونه اتفاق جنایی پیش می‌رود و تنها تمهیدی است برای زمینه‌سازی رخدادهای بعدی و در عین حال از این زمینه‌سازی در ادامه داستان به‌خوبی استفاده نمی‌شود. او یکی از علل ناکامی اثر در زمینه پلات را تلفیق با آثاری چون شاهین مالت می‌داند؛ به‌عوض اینکه پلات در ادامه تجربه جنایی‌نویسی در ایران باشد. او مورد گفتگو بودن اثر هاشمی‌نژاد پس از ۴۰ سال را نه به دلیل «شاهکار» بودن آن بلکه به‌خاطر برخی ویژگی‌های سبکی او دانسته‌است.

موزه عاج رامسر که موزه تخصصی عاج فیل در ایران و غرب آسیا به حساب می‌آید در مجموعه کاخ موزه شهدای رامسر واقع شده است. این کاخ با شکوه که معماری بی نظیری نیز دارد به نام کاخ تاج الملوک یا بعبارتی به نام مادر محمدرضا شاه پهلوی نیز معروف بوده است. از حیث معماری این کاخ بنایی دو طبقه است و زیربنای آن ۵۷۸ متر است. در مجموعه کاخ و باغ رامسر چندین کاخ قرار دارد و بنای کاخ موزه عاج در جوار کاخ مرمر واقع شده است. معماری این بنا بسیار با شکوه است و سبک معماری آن نشان از معماری کاخ‌های دوره پهلوی دارد. در واقع معماری این بنا به سبک و سیاقی است که رضا شاه به آن علاقه داشته است، یعنی کاخی بزرگ و با شکوه که سقفی بلند و پنجره‌های متعدد دارد. در این کاخ چندین تالار نیز وجود دارد که هر کدام از آن‌ها ویژگی‌های مربوط به خود را دارند. سقف این کاخ نیز از حیث گچ بری، زیبایی و ظرافت در معماری بسیار زیبا و با شکوه است.

چاپ دوم این رمان قرار بود در دهه ۱۳۹۰ خورشیدی از سوی نشر هرمس منتشر شود. هاشمی‌نژاد پیشگفتاری برای چاپ دوم نوشت و مجله تجربه آن را در شماره ۴۳ خود (۱۳۹۵) منتشر کرد. هاشمی‌نژاد در کتاب راه ننوشته[ب] چنین اظهار داشته که به دلیل مشکلاتی از جمله نارضایتی از ویراستار کتاب، از خیر چاپ مجدد کتاب گذشته‌است. فیل در تاریکی سرانجام در سال ۱۳۹۸ خورشیدی توسط نشر هرمس تجدیدِ چاپ شد.

کریم اسدسنگابی فیل در تاریکی را رمانی پلیسی به سبک داستان‌های جیمز باند دانسته‌است که نویسنده آن در شکل‌دادن به حوادث، چیره‌دست بوده و تصویری از تهرانی مدرن و پر از تبهکاری به‌دست می‌دهد که با هدف ایجاد دکوپاژی سینمایی در داستان تعبیه شده‌اند. او معتقد است فیل در تاریکی به دلیل قدرت‌های تکنیکی‌اش می‌تواند دست‌مایه رمان‌هایی شود که بازتابی از فضای سیاسی (برای نمونه ارائه تصویری از جامعه‌ای پلیسی) به‌دست می‌دهند.

نعمت حقیقی در سال ۱۳۶۸ و براساس فیلم‌نامه‌ای که خودش از فیل در تاریکی اقتباس کرده بود، فیلمی با بازی فرامرز قریبیان ساخت که تولید آن هیچ‌گاه به پایان نرسید. علت توقف این پروژه شرایط نامناسب جسمانی نعمت حقیقی و افزایش هزینه‌های فیلم دانسته شده‌است. بعدها کارگردان دیگری[ت] کار حقیقی را به پایان رساند و فیلم از تلویزیون پخش شد. به گفته قاسم هاشمی‌نژاد او با این ساخت مجدد مخالف بوده و طی نامه‌ای مراتب اعتراضش را به صداوسیما ابلاغ کرده چراکه طبق قراردادش با نعمت حقیقی، برای ادامه کار توسط فرد دیگری، نیاز به اجازهٔ نویسنده رمان بوده‌است. پرویز جاهد از هاشمی‌نژاد خواست فیلم‌نامه‌ای براساس فیل در تاریکی بنویسد اما پس از پایان کار فیلم‌نامه، موفق به ساخت فیلم نشد.

چو وصفش کرد هر یک مختلف بود ولیکن فیل در کل متّصف بود

در فصل ۲۰۰۵–۲۰۰۴، کوبی برایانت به دلیل اتفاقات فصل پیش، مورد انتقاد شدید قرار گرفت. یکی از این منتقدان، مربی پیشین او، فیل جکسون بود. فیل در کتاب خود؛ فصل پیش: تیمی در جستجوی روح خود، کوبی برایانت را بازیکنی آموزش ناپذیر خواند و همین موضوع کمی از محبوبیت او کاست.

داستان فیل در تاریکی در مدت هشت روز (چار-چار زمستانی)،[الف] از یک روز یکشنبه تا یکشنبه بعدش، رخ می‌دهد.