فوران اتشفشانی

فوران اتشفشانی

معنی کلمه فوران اتشفشانی در فرهنگستان زبان و ادب

فوران آتشفشانی
{volcanic eruption} [زمین شناسی] خروج آرام یا انفجاری گدازه یا مواد آذرآواری یا گازهای آتشفشانی به سطح زمین

معنی کلمه فوران اتشفشانی در دانشنامه عمومی

فوران آتشفشانی. در خلال فوران آتشفشانی گدازه، خاکستر، لاپیلی، بمب های آتشفشانی و گازهای گوناگون از دهانه یا شکاف های آتشفشان به بیرون پرتاب می شود. آتشفشان شناسان انواع گوناگون فوران آتش فشانی را شناسایی کرده اند. این انواع معمولاً با نام مهمترین آتشفشان از هر نوع نامگذاری شده اند. برخی از کوه های آتشفشان ممکن است در خلال یک دوره فعالیت فقط یکی از انواع فوران را از خود نشان دهند، در حالی که برخی دیگر از کوه های آتش فشان در یک سری از فعالیت های آتشفشانی ترتیبی از چند نوع فوران را دارند.
فوران های آتشفشانی به سه دستهٔ اصلی طبق بندی می شوند. شناخته شده ترین نوع فوران آتشفشانی فوران ماگماتیک است. در این نوع فوران گازها از حالت فشرده خارج شده و ماگما را به بیرون پرتاب می کند. نوع دیگر فوران آتش فشانی فوران فرئاتوماگماتیک است. در این نوع فشرده شدن گازها باعث فعالیت ماگماها می شود. نوع سوم فوران فوران فرئاتیک است که در اثر داغ شدن بخار بخاطر تماس با ماگما پدید می آید. فوران نوع سوم اغلب هیچ ماگمایی به بیرون نمی پاشد، ولی به جای آن سنگ ها و صخره های موجود را ریز ریز می کند. این سه نوع طبقه بندی کلی خود دارای زیرطبقه هایی هستند. ضعیف ترین فوران آتشفشانی فوران از نوع هاوایی و زیردریایی است، پس از آن فوران نوع استرومبولی و سپس ولکانو و سورتسی هستند. انواع نیرومندتر فوران عبارتند نوع پله و پلینی. نیرومندترین نوع فوران فوران فراپلینی است. فوران های زیریخی و فرئاتیک طبق سازوکار فورانیشان تعریف می شوند و از نظر نیرو گوناگون هستند. یکای اندازه گیری نیروی فوران نمایه شدت فوران آتشفشان است که یک مقیاس بزرگی از صفر تا ۸ بوده و مربوط به انواع فوران می شود.
فوران های آتشفشانی دارای یکی از این سه نوع سازوکار هستند:
• کاهش فشردگی گاز و در نتیجه فوران ماگما
• فشردگی دمایی در اثر خنک شدن به واسطهٔ تماس با آب که فوران فرئاتوماگماتیک را سبب می شود.
• بیرون ریختن ذرات به خاطر فشار بخار که تولید فوران فرئاتیک می کند. این فشار گاهی تا ۷۰۰ پاسکال نیز می رسد.
از نظر نوع فعالیت دو نوع فوران وجود دارد: فوران انفجاری و فوران آرام. فوران های انفجاری در اثر انفجارهای گازی پدید می آیند که ماگما و تفرا را به بیرون پرتاب می کند. در فوران های آرام گدازه بدون انفجار قابل توجهی به بیرون سرازیر می شود.

جملاتی از کاربرد کلمه فوران اتشفشانی

بزرگترین فوران آتشفشانی اندونزی در سال‌های اخیر در ۲۵ سپتامبر ۲۰۰۲ در این آتشفشان روی داد که به پراکندگی خاکستر تا شعاع دست کم ۵ کیلومتری انجامید. پس از آن کاهش شدیدی در فعالیت‌های روآنگ روی داد و آخرین فعالیت فورانی آن در ۲۹ سپتامبر ۲۰۰۲ به ثبت رسید.
جزایر با قدمت طولانی‌تر که با گذشت زمان، از ستون گوشته‌ای فاصله گرفته، به صورت تدریجی به زیر سطح آب رفته‌اند. این در حالی است که جزایر جوان‌تر مانند ایزابلا و فرناندینا، هنوز در حال شکل‌گیری هستند. آخرین فوران آتشفشانی در جزیره فرناندینا در سال ۲۰۰۹ رخ داد که مواد مذاب را هم به ساحل و هم به کاسه آتشفشانی آن آتشفشان در حال فوران سرازیر کرد.
ارسطو، فیلسوف یونانی معتقد بود که زمین لرزه‌ها نتیجهٔ حرکت بادهای گرم اندرون غارهای عظیم درون زمین است. هر جا و هر گاه که این بادها به سطح زمین راه پیدا کنند، فوران آتشفشانی رخ می‌دهد.
بعضی از زلزله‌ها در مناطق آتشفشانی رخ می‌دهند، آن‌ها توسط حرکت ماگما در آتشفشان‌ها ایجاد می‌شوند. چنین زلزله‌هایی می‌توانند به عنوان هشدار دهنده‌ای زود هنگام فوران آتشفشانی را خبر دهند، مانند زلزله‌ها در طول فوران کوه سنت هلن در ۱۹۸۰. زیاد شدن زلزله‌ها در اطراف یک آتشفشان فعّال می‌تواند به عنوان نشانه‌ای برای قریب‌الوقوع بودن فعالیت آتشفشانی باشد. زیاد شدن فعالیت لرزه‌ای قبل از فوران یک آتشفشان می‌تواند توسط زلزله‌نگارها و دستگاه‌های شیب‌سنج (tiltimeters)ثبت شوند.
توده‌های نفوذی یکی از دو راه تشکیل سنگ‌های آذرین به‌شمار می‌روند، راه دیگر از طریق سنگ‌های بیرونی ناشی از فوران آتشفشانی یا رویدادهای مشابه است. به لحاظ فنی توده نفوذی تنها راه تشکیل سنگ آذرین درونی است؛ سنگ از ماگمایی که در حال سرد و جامد شدن در زیر پوسته سیاره است شکل می‌گیرد. در حالی که توده‌های بیرونی سنگ‌های بیرونی را پدیدمی‌آورند که این سنگ‌ها بر روی سطح تشکیل می‌شوند.
پس از فوران آتشفشانی در سال ۱۹۶۱، جمعیت جزایر تریستان دا کونا به کالشات تخلیه شدند. بسیاری از تخلیه‌شدگان رشد کردند، کودکانی که در مدارس محلی تحصیل می‌کردند و بزرگسالان در انواع مشاغل و کشتی‌های محلی مشغول به کار شدند. با این حال، مشکلاتی پیش آمد: یکی از بزرگان جزیره، نجیب‌زاده‌ای معلول به نام ایان بوتلا، مورد سرقت قرار گرفت، ساکنان جزیره از اپیدمی آنفولانزا مصونیت نداشتند، و همچنین مجبور شدند زمستان سخت ۱۹۶۲–۱۹۶۳ را تحمل کنند. بیشتر اهالی جزیره به خانه بازگشتند، اما برخی از خانواده‌ها تصمیم گرفتند بمانند و در یک اجتماع نزدیک با محوریت مجموعه ای متشکل از ۵۰ خانه به نام Tristan Close باقی بمانند. کسانی که به تریستان دا کونا بازگشتند، نام بندر را به کالشات هاربور تغییر دادند، پس از خانه موقت خود.
شرایط حاد آب و هوایی ۵۳۵-۵۳۶ شدیدترین و دنباله‌دارترین دوره کوتاه مدت سردی آب و هوا در نیمکره شمالی در ۲۰۰۰ سال گذشته بوده است. گمان می رود این پدیده در اثر گرد و غبار گسترده جوی، احتمالاً در اثر فوران آتشفشانی بزرگی در مناطق استوایی و یا ایسلند، به‌وجود آمده باشد. تاثیراتش گسترده بود و باعث آب و هوای غیر عادی، کمبود محصولات کشاورزی و قحطی جهانی شد.
آخرین فوران آتشفشانی کوه فوجی در تاریخ ۱۶ دسامبر ۱۷۰۷ میلادی، اتفاق افتاد.
بسیاری از فرایندها مانند لغزش زمین، زمین‌لرزه، سیل و فوران آتشفشانی و بعضی کانی‌ها می‌تواند برای انسان، خطرناک باشد. زمین‌شناسان تلاش می‌کنند تا این فرایندها را به خوبی درک کنند تا از ساختن سازه‌های مهم در جایی که ممکن است آسیب ببینند جلوگیری کنند. زمین‌شناسان می‌توانند نقشه مناطقی را که در گذشته طغیان کرده‌اند تهیه کنند، همچنین می‌توانند نقشه مناطقی را که ممکن است در آینده تحت تأثیر سیل قرار بگیرند را آماده کنند. این نقشه‌ها می‌توانند برای هدایت توسعه جوامع و تعیین محل حفاظت سیل یا بیمه سیل مورد استفاده قرار گیرند.
رابائول یکی از شهرهای استان بریتانیای نو شرقی، واقع در کشور پاپوآ گینه نو است. تا قبل از سال ۱۹۹۴ و واقعه فوران آتشفشانی که سطح شهر را با خاکستر پوشاند، رابائول مرکز استان بود. در جریان این فوران حجم عظیمی از خاکستر به هوا پرتاب شد و در نتیجه، بارانی از همین خاکسترها بر شهر باریدن گرفت، این باران خاکستر ۸۰ درصد از ساختمان های رابائول را ویران نمود. بعد از این جریان، مرکز استان به شهر کوکوپو واقع در ۲۰ کیلومتری رابائول منتقل گردید.