عالم ارای شاه اسماعیل

معنی کلمه عالم ارای شاه اسماعیل در دانشنامه آزاد فارسی

عالم آرای شاه اسماعیل. عالَم آرای شاه اسماعیل
(یا: عالم آرای صفوی) کتابی به فارسی در تاریخ پادشاهی شاه اسماعیل اول صفوی، از مؤلفی ناشناخته. این کتاب که پس از ۱۰۸۶ق در پادشاهی شاه سلمیان صفوی تألیف شده، با گزارش کوتاهی از تاریخ نیاکان شاه اسماعیل، از صفی الدین اردبیلی تا شیخ حیدر آغاز می شود و با رسیدن به داستان زندگی شاه اسماعیل تفصیل می یابد و سرانجام با مرگ شاه اساعیل به پایان می رسد. گزارش های کتاب، هیچ تاریخ وقوع ندارند و تنها در چند مورد رویدادها را با یادی از روز یا فصل و ماه باز می گوید. مؤلف با این که پایه و مایۀ علمی و ادبی ندارد، چون به منابع معتبر دسترسی داشته، لذا کتابش اهمیت فراوان دارد و از منابع مهم تاریخ سال های نخست دولت صفوی در ایران به شمار می رود. چون کتاب، داستان گونه نوشته شده نثری ساده و بی پیرایه دارد و زبان آن به زبان محاوره نزدیک و دارای شاخ و برگ های داستان گویان و نقالان است. عالم آرای شاه اسماعیل با همین نام به تصحیح اصغر منتظر صاحب (تهران، ۱۳۴۹) و با نام عالم آرای صفوی به تصحیح یدالله شکری (تهران ۱۳۵۰ و ۱۳۶۳) به چاپ رسیده است.

معنی کلمه عالم ارای شاه اسماعیل در دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] عالم آرای شاه اسماعیل. عالم آرای شاه اسماعیل، با مقدمه، تصحیح و تعلیق اصغر منتظر صاحب، اثری فارسی درباره روی کار آمدن شاه اسماعیل یکم و شرح جنگ ها و دلاوری اوست.
نویسنده کتاب مشخص نیست؛ اما گویا یکی از عوام کم سواد شیعه که به صفویان ارادت می ورزیده، آن را با شاخ و برگ فراوان و به انگیزه نقالی در قهوه خانه نوشته است.
نام کتاب دقیقاً مشخص نیست و شاید نام آن عالم آرای صفوی باشد؛ ولی مشخص است که در سال 1086ق در دهمین سال پادشاهی شاه سلیمان، تألیف شده است.
اشاره به نسب شاه اسماعیل، از شیخ صفی و سلسله خوانین ترکستان و سلاطین تیموری و عثمانی، باعث اهمیت کتاب شده است.
کتاب با مقدمه مصحح آغاز و مباحث بدون فصل بندی، ارائه شده است.
[ویکی فقه] عالم آرای شاه اسماعیل (کتاب). «عالم آرای شاه اسماعیل»، با مقدمه، تصحیح و تعلیق اصغر منتظر صاحب، اثری فارسی درباره روی کار آمدن شاه اسماعیل یکم و شرح جنگ ها و دلاوری اوست.
نویسنده کتاب مشخص نیست؛ اما گویا یکی از عوام کم سواد شیعه که به صفویان ارادت می ورزیده، آن را با شاخ و برگ فراوان و به انگیزه نقالی در قهوه خانه نوشته است. نام کتاب دقیقا مشخص نیست و شاید نام آن عالم آرای صفوی باشد؛ ولی مشخص است که در سال ۱۰۸۶ ق در دهمین سال پادشاهی شاه سلیمان، تالیف شده است. اشاره به نسب شاه اسماعیل، از شیخ صفی و سلسله خوانین ترکستان و سلاطین تیموری و عثمانی، باعث اهمیت کتاب شده است.
ساختار
کتاب با مقدمه مصحح آغاز و مباحث بدون فصل بندی، ارائه شده است. نویسنده، به سال وقوع وقایع اشاره ای نکرده و تنها در چند مورد، روز به روز، حوادث و یا نام فصل و ماه آن ها ذکر گردیده است که مصحح کوشیده با استفاده از منابع و مآخذی که در دست داشته، با افزودن حاشیه هائی بر متن، این نقیصه را برطرف سازد. مطالب که به صورت عوامانه و نقالانه نگاشته شده و اشتباه های نگارشی و دستوری در آن فراوان است، از دقت تاریخی چندانی برخوردار نیست و نسخه ای از یک حماسه تاریخی از دوران زندگانی شاه اسماعیل اول، موسس دولت صفوی و نشانه ای از محبوبیت وی در میان عامه مردم ایران است. گرچه نویسنده، چندان مایه و پایه علمی و ادبی ندارد؛ ولی به منابع و مآخذ معتبری دسترسی داشته و اصول وقایع تاریخی کتاب را بر آن ها استوار کرده است؛ در بعضی موارد نیز شاخ و برگ هائی بر اصل مطالب افزوده و گاهی نیز وارد جزئیات شده و به تفصیل سخن رانده است. از جمله مآخذ کتاب، می توان از جلد دوازدهم احسن التواریخ، تالیف حسن روملو (۹۳۸- ۹۸۵) نام برد که تاریخ شاه اسماعیل، شاه طهماسب و شاه اسماعیل دوم از سال ۹۰۰ تا ۹۸۵ ق را در بردارد.
← استفاده نکردن از حبیب السیر
سرآغاز مطالب با ذکر احوال سلطان سید فیروز شاه، جد صفویان که در زمان امام کاظم علیه السّلام در دار الارشاد اردبیل زندگی می کرد، آغاز شده است. به گفته نویسنده، در آن زمان، سلطان ادهم شاه، فرزند زاده ابراهیم ادهم، پادشاه ایران بود که چون آوازه کمال سید به گوش او می رسد، به اردبیل رفته و بعد از آن که او را سلطان فیروز شاه، زرین کلاه خطاب می کند، ولایت آن جا را به او می سپارد. بعد از سلطان فیروز، پسرش عوض الخواص، به جای پدر نشسته و بعد از او فرزندش محمد الحافظ عهده دار ارشاد مردم می گردد. در ادامه حکایت صلاح الدین رشید، سید جبرئیل، سلطان خواجه علی و جنگ سلطان علی میرزا بیان شده است.
← نحوه خواستگاری و ازدواج شاه
...

جملاتی از کاربرد کلمه عالم ارای شاه اسماعیل

کتاب جهانگشای خاقان مؤلف آن ناشناخته‌است. در ۱۳۶۴ ش (مطابق با ۱۹۸۶ م) مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، این اثر را با یک مقدمه انتقادی از سلسله صفویه و عین حال یک جانبه، اما تا حدودی علمی، به طریق عکسی و با عنوان جهانگشای خاقان، بدون هیچ گونه حواشی و تعلیقه و مقابله منتشر کرد. این کتاب با نام تاریخ بی‌نام شاه اسماعیل مورد استفاده نویسندگان خارجی قرار گرفته‌است. محتوای کتاب جهانگشای خاقان گزارشی است از تفضیل زندگانی شاه اسماعیل، همراه با شرح مختصری از نیاکان او و نیز اشاراتی دارد به برخی از افراد، از جمله ظهیرالدین محمد بایر که با این پادشاه هم عصر بوده‌است. این کتاب در ۹۴۸–۹۵۵ ه‍.ق تألیف شده‌است. مؤلف آن به نحو گسترده‌ای از حبیب السیر استفاده و حتی در مواردی کلمه به کلمه از آن رونویسی کرده‌است. دو نسخه از این کتاب به نام های عالم آرای شاه اسماعیل و عالم آرای صفوی در سال۱۰۸۶ قمری باز نویسی شدند.