[ویکی فقه] ظنّ ، حالتی نفسانی فراتر از شک و فروتر از یقین است. ظن عبارت است از حالتی نفسانی برای انسان همچون علم و شک. با این تفاوت که مرتبه آن از شک که تردید با تساوی دو طرف احتمال است بالاتر و از علم که یقین به چیزی است پایین تر است. به عبارت دیگر، هنگام پیدایی تردید، چنانچه به نظر فرد یک طرف تردید قوی تر و از طرف دیگر به واقع نزدیک تر باشد، در اصطلاح ، طرف راجح را ظن گویند. ← ظن معتبر در فقه نیز در برخی ابواب از قبیل صلات و صوم از احکام مرتبط با آن سخن گفته اند، مانند عمل به ظن هنگام تردید در شمار رکعتهای نماز و یا تشخیص جهت قبله . بنابر این، بحث درباره این عنوان را از دو حیث اصولی و فقهی پی می گیریم. ظن در اصول اصولیان برای ظن تقسیماتی ذکر کرده اند: ← ظن نوعی و شخصی ...
جملاتی از کاربرد کلمه ظن در فقه
پروردگارا! در دل شيعيانم بيمى انداز كه آنان را از معصيت كارى باز دارد و به طاعت تو مشغول كند تا آنكه به كرامت تو دست يابند و در جهت رضاى تو پند گويند وخالصانه توبه كنند و آنان را محبوب تو قرار دهد همانطور كه توّابين مورد محبت توهستند و تا آنكه با حسن ظن در تمام امور بر توتوكّل كنند و با اعتماد كارهايشان را به تو بسپارند.
پس اين ظن ، ظن درونى نيست ، بلكه ظن حالى و عملى است ، به اين معنا كه وضع اينان وحال و عملشان وضع و حال و عمل كسى است كه دردل چنين پندارى دارد. ممكن هم هست كنايه از بى اعتنائى شان به خدا و به تهديدهاى اوباشد، نظير آيه (ولكن ظننتم ان الله لا يعلم كثيرا مما تعملون ) كه ظن در آن كنايه ازبى اعتنائى است .
ایالات متحده به‌طور گسترده به عنوان یکی از ضروری‌ترین متحدان عربستان سعودی شناخته می‌شود، اما اعضای مختلف خانواده سلطنتی آمیزه‌های متفاوتی از اعتماد و سوء ظن نسبت به ایالات متحده دارند؛ بنابراین، روابط صمیمانه شاهزاده بندر با رهبران و سیاستگذاران ایالات متحده، هم منبع پایگاه قدرت او در پادشاهی و هم عامل ایجاد سوء ظن در خانواده سلطنتی مبنی بر نزدیکی بیش از حد او به شخصیت‌های سیاسی ایالات متحده است.
شیخ روزی بهر دفع سؤ ظن در لگن قی کرد پر در شد لگن
نیکخواهت باد چون تحقیق بر راه طرب بدسگالت باد چون ظن در بیابان محن
ايـن نـكـته نيز قابل توجه است كه ظن در اصطلاح فقها و اصوليين به معنى اعتقاد راجح اسـت (اعـتـقـادى كه يك طرف احتمال در نظر انسان ترجيح داشته باشد) ولى در لغت مفهوم گسترده اى دارد كه حتى به وهم و احتمالات ضعيف نيز گفته مى شود، و ظن بت پرستان ازهـمـيـن قبيل بود، خرافه اى به صورت يك احتمال ضعيف در مغزشان ظاهر ميشد، سپس هواى نـفـس بـه فـعـاليـت بـرمـى خـاسـت و آنـرا تـزيـيـن مـى كـرد، واحـتـمـال ديـگر را كه در مقابل آن قرار داشت و قويتر بود به دست فراموشى مى سپرد وتدريجا به صورت يك اعتقاد راسخ درمى آمد، در حالى كه هيچ پايه اى نداشت .
نقوش وهم و ظن در هر تأمل می‌شود باطل خط پارینه باید خواندن از تقویم امسالی
عند ظن العبید انت مقیم یک ز ظن در امان و یک در بیم
مساءله 1 - ظن (گمان ) در عدد ركعات نماز حتى در دو ركعتاول نمازهاى چهارركعتى و در ركعات نمازهاى دو ركعتى و سه ركعتى معتبر است و با آنمعامله يقين مى شود تا چه رسد به ظن در دو ركعت اخير از نمازهاى چهار ركعتى و بنابراين بر مكلف واجب است بمقتضاى آن عمل كند هرچند كه مسبوق بشك باشد به اين معنا كهاگر مثلا در اينكه دو ركعت خوانده يا سه ركعت شك كند بعدا (با كمى فكر) مظنه پيداكند كه دو ركعت خوانده بايد بر طبق حالت دوم خود كه همان ظن استعمل كند.
و اما ظن در افعال نماز معتبر بودنش محل اشكال است پس احتياط واجب آن است كه هر جا ظن مخالف با وظيفه شك بود مثلا مظنه داشتبه اينكه ركوع رفته و يا قرائت خوانده و محل هم براى تدارك ركوع دارد - قرائت را به نيت قربت بخواند و ركوع را بياورد و دوباره نماز را اعاده كند و همچنين اگر بعد ازمحل مظنه دارد كه ركوع نكرده و حمد و سوره نخوانده اگر جاى تدارك باقيمانده تدارك كند و با تجاوز محل نيز نماز را تمام كند و درمثل ركوع نماز را دوباره بخواند.
وهم پرست را بگو، بگذر از این خیال و ظن در رخ یار من نگر، روی خدای من ببین