معنی کلمه صدق عکس قضیه در دانشنامه اسلامی
عکس هر قضیه فقط در صدق، تابع قضیه اصل است، اما در کذب، تبعیت از اصل، حتمیت ندارد؛ یعنی ممکن است قضیه اصل، کاذب باشد، اما عکس آن صادق باشد، از همین رو از صدق عکس قضیه نمی توان صدق قضیه اصل را استنتاج کرد، اما به دلیل تبعیت قضیه عکس از قضیه اصل به حسب صدق، می توان از صدق قضیه اصل، صدق قضیه عکس را استنتاج کرد و از کذب قضیه عکس، کذب قضیه اصل را استنتاج کرد.
وجه تبعیت عکس از اصل در صدق
شرط صحت حمل، اتحاد موضوع با محمول است. این اتحاد چهار صورت دارد: ۱. رابطه مصداقی موضوع و محمول، تساوی باشد. در این صورت، جابه جایی موضوع و محمول تاثیری ندارد و صدق از هر دو طرف، کلی است. ۲. محمول اعم از موضوع باشد. در این صورت، صدق در ناحیه قضیه اصل، کلی و در ناحیه عکس، به نحو جزئی است. ۳. موضوع اعم از محمول باشد. در این صورت، صدق در ناحیه قضیه عکس، کلی و در ناحیه قضیه اصل، به نحو جزئی است. ۴. رابطه موضوع و محمول، عموم و خصوص من وجه باشد. در این صورت در هر دو ناحیه اصل و عکس، صدق به نحو جزئی است. جامع بین چهار صورت، این است که اتحاد فی الجمله بین موضوع و محمول وجود دارد؛ بنابراین همان طور که طبیعت محمول بر موضوع صادق است، طبیعت موضوع نیز بر محمول صادق است؛ پس هر قضیه ای که صادق است، عکس آن نیز فی الجمله صادق خواهد بود، ولی چون اتحاد آنها همه جا به یک صورت نیست بین اصل و عکس اختلاف در کمّیّت پدید می آید.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • خوانساری، محمد، منطق صوری.• مظفر، محمدرضا، المنطق.
...