زی مایه
جملاتی از کاربرد کلمه زی مایه
سر مایه کرد آهن آبگون کز آن سنگ خارا کشیدش برون
چندین رمان تاریخی نوشت. حوادث داستان‌های او، گرچه از تخیلات وسیع او مایه می‌گرفت، طبیعی به‌نظر می‌رسید.
به نوشتهٔ شاطر داود در تعریف این نان، «نان سنگک که از نظر مزه، طعم و همچنین هضم آسان و سلامت، بهترین نان ایران و شاید هم دنیا باشد، از آرد مرغوب و سالم و آب خالص و نمک به دست می‌آید و خمیر ترش هم که در خمیر آن به عنوان مایه خمیر (مخمر) به کار می‌رود از همان آرد و آب و نمک درست می‌شود. در پخت نان سنگک به غیر از مادهٔ فوق، جوش شیرین یا هر مادهٔ دیگری نمی‌توان به کار برد و به جز آرد گندم مرغوب و سالم، هیچ آرد دیگری حتی آرد جو یا سایر حبوب را نمی‌توان برای پختن نان سنگک استفاده کرد. نان سنگک از آرد سبوس دار کامل تهیه می‌شود.»
ندانست بیمایه کآن گفت و گوی چه مایه گزند آردش پیش روی
پیوسته چو گرد زلف خوبان گردی این مایه ندانی که پریشان گردی
شهرام جعفری‌نژاد ساختارِ این فیلم‌نامه را «مغشوش» و داستانش را «نه چندان جذاب» وصف کرده و بر آن بوده که «مکث بر دستمایهٔ اخلاقگرایانهٔ حرص و طمع آدمی، موفقیتی برای بیضایی محسوب نمی‌شود و مایه‌های دیگر نیز در اثر به قوامی که باید یا مورد نظر بوده، نمی‌رسند.»
در سال ۲۰۰۳، گرانت تیلور (الکس کندریک) سرمربی تیم فوتبال شیلو کریستین آکادمی ایگلز است که هنوز نتوانسته است به پلی آف ایالتی راه پیدا کند یا حتی رکوردی برنده را در دوره شش ساله خود ثبت کند. پس از شروع فصل هفتم او با یک شکست سه بازی، یک بازیکن کلیدی به مدرسه دیگری می‌رود و پدران بازیکنان باقی مانده شروع به تحریک برای اخراج او می‌کنند. این تنها مشکلی نیست که گرانت با آن مواجه است. سقف خانه‌اش چکه می‌کند، وسایلش خراب می‌شود و ماشینش مایه شرمساری غیرقابل اعتماد است. سپس، او به طرز کوبنده‌ای متوجه می‌شود که او دلیلی است که همسرش، بروک، نمی‌تواند باردار شود و …
دو تن از اعدامی‌ها برادران دعا بودند که عشق او به جوان مسلمان را مایه ننگ خانواده خود می‌دانستند.
در اسلام نیز آیات گوناگون در قرآن، زهد و پارسایی و بی‌اعتنایی به امور دنیوی را مایه خشنودی خدا از بنده و سبب وصول او به مراتب و مقامات برتر و نزدیکی به پروردگار شمرده‌است. به اعتقاد مسلمانان، عرفان اسلامی عالی‌ترین روش، علم [یا جهان‌بینی] خداجویی است و حقیقت آن برآمده از متن اسلام است که در دامن فرهنگ اسلامی، رشد و تکامل پیدا کرده‌است. مسلمانان اعتقاد دارند که عرفان اسلامی کامل‌ترین نوع عرفان را در جهان به وجود آورده‌است. مسلمانان معتقدند، عرفان اسلامی، در میان مکاتب [روش‌ها] و دیگر علوم اسلامی جهان‌بین‌نگر مانند فلسفه، کلام و اخلاق به مراتب با تعالی و جدیت بیشتر به دنبال حقیقت و خداجویی است و می‌توان از آن به عنوان علمی یاد کرد.[نیازمند منبع]
تأثیر این سقوط بر اقتصاد واقعی بسیار ویرانگر بود، چه این که گستردگی مالکیت سهام مایه آن شد که خسارت‌ها بر گرده مصرف‌کنندگان بی‌شماری از طبقه متوسط وارد آید. آنها خرید کالاهای مصرفی بزرگ همچون خودرو و خانه را کاهش دادند و بنگاه‌ها نیز در این میان سرمایه‌گذاری را به تعویق انداختند و کارخانه‌هایشان را تعطیل کردند.
حاسد ز کلامم به شگفت آمد و می گفت کاین مایه گهر کو کف بحر و دل کان را؟
شاخ کز میوه مایه‌دار شود از هوا سر به زیر خاک نهد
مبین که مایه دیوانگیست عشق تو، این بین که عقل اولین از وی پیاده ایست فروتر
مندیش و بگو تلخ، که این تلخی پاسخ ناسخ نشود مایه شیرین سخنی را
دلیل این امر پیش از آن که به شیوهٔ نگارش و دستمایه‌های آثار او مربوط شود، از موضع‌گیری اجتماعی و «جهان‌بینی» ویژهٔ او مایه می‌گیرد. ولرزهف، هرچند چون بُل و گراس از پی‌آمدهای مصیبت‌بار جنگ دوم جهانی متأثر بود، ولی برای پیش‌گیری از وقوع دوبارهٔ فاجعه‌ای از این‌دست، پیوستن به حزبی خاص یا دفاع از اندیشه‌ای ویژه و سازمان‌یافته‌ای را راه‌حل نمی‌داند. او نه به رسالتی مذهبی اعتقاد دارد و نه به جهان‌بینی‌های سیاسی بها می‌دهد. مبارزهٔ تشکیلاتی برای «استقرار ارزش‌های جامعه‌ای مدنی»، آن‌گونه که بُل و گراس باور داشتند، از دید او مردود است. به‌همین دلیل، اغلب قهرمانان کارهای نخست او، از سیاست و پرداختن به فعالیت‌های سیاسی پرهیز می‌کنند و بیشتر به مسائل اجتماعی و شخصی می‌پردازند.
خرد آئین کف رادش دید مایه رزق جهان گفت این است
سپهبد دو پر مایه مرد دلیر فرستاد نزد همایون شیر
نوآوری‌های فکری و فرهنگی و سبک‌های هنریِ بهرام بیضایی (۱۳۱۷) طرفِ توجّهِ فراوان و موضوعِ بحث‌های گوناگونی، اغلب میانِ فارسی‌زبانان، بوده‌است. به قولِ منصور خلج: «جستجو در ادبیات کهن، شناخت اساطیر، کنجکاوی در شیوه‌های نثر فارسی، مطالعه‌ی تاریخ و شاهنامه همگی تجربیات گرانبهایی شد که پایه و مایه‌ی کار نگارش و نیز نگرش‌های صحنه‌یی و سینمایی بیضایی بر آنها استوار است.»
مایه گیرد صواب او ز خطا گر درنگت شود بدل به شتاب