معنی کلمه روش های خودسازی در دانشنامه اسلامی
لغت شناسان «فکر» را به اعمال عقل و نظر و به کارگیری ذهن، معنا کرده اند. بنابراین، مرز بین نوع انسانی و سایر حیوانات «عقل» است و «فکر» که همان به کارگیری نیروی عقلانی است حدّ فاصل بین دو صنف از انسان ها است و در حقیقت آدمیان از این زاویه بر دو قسم اند. گروه اول: متفکران، و گروه دوم: کسانی که این ابزار و سرمایه خدادادی را مهمل گذاشته و به تعطیل کشانده اند.
← ارزش فکر
از روش های بسیار مؤثر در خودسازی معنوی، استفاده از ابزاری است که بزرگان اهل معرفت و پیشتازان وادی معنویت و تقوا بیان کرده اند. و آن دارای چهار مرحله است:
← مشارطه
حبّ ذات و علاقه به آن از حجاب های بسیار غلیظی است که در موارد زیادی با تیرگی و سیاهی خود، مانع مشاهده جمال حقایق گشته و در این صورت چه بسا رفتار به واقع زشت و یا قضاوت بد و غیرواقع بینانه انسان نسبت به دیگران در نظرش خوب و پسندیده جلوه کند و برعکس، عمل خوب و مفید آنان را بد دانسته و یا قضاوت به حق آن ها نسبت به موضوع و یا فرد دیگری را بر باطل و دور از واقع نگری بداند. انسان بدین جهت که به خود علاقه مند است وقتی اعمال و رفتار مختلف را در ارتباط با خویش بسنجد، به سهولت می تواند نسبت به خوبی یا بدی هر یک از آن ها قضاوت کرده و برای انجام یا ترک آن اقدام کند و یا داوری های غیرواقع بینانه خود را نسبت به اشخاص و یا امور مربوط به دیگران اصلاح و تعدیل نماید. امیر مؤمنان به فرزندش امام حسن (علیه السّلام) می فرماید: «ای فرزندم، خودت را بین نفست و دیگران میزان قرار ده. آن چه برای خود می خواهی برای غیر خود نیز دوست بدار و هر چه را برای خویش نمی پسندی برای او نیز آن را مخواه. هم چنان که راضی نیستی دیگران در حق تو ستم کنند نسبت به آن ها نیز آن را روا مدار و همان گونه که دوست داری آن ها به تو نیکی کنند درباره آنان نیکی کن. رفتاری را که از دیگران زشت می بینی، صدور آن را از خود نیز زشت بدان و آن رفتاری که می خواهی آنها نسبت به تو در پیش گیرند همان را در رابطه با آنان اعمال کن...»
دقت در رفتار دیگران
...