[ویکی فقه] فروختن کالا به قیمت بیشتر، قبل از تحویل گرفتن آن را ربح ما لم یضمن گویند. مراد از آن، این است: کسی که کالایی را از دیگری خریده، پیش از آنکه آن را از فروشنده تحویل بگیرد، با قیمت بیشتر به دیگری بفروشد. از احکام آن در باب تجارت سخن گفته اند. ربح مالَم یضمَن در روایات از معاملاتی که رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله از آن نهی کرده، ربح مالَم یضمَن است. در روایتی از امام صادق علیه السّلام آمده است: پیامبر صلّی اللَّه علیه و آله یکی از یاران خود را نزد مردم مکه فرستاد تا بازرگانان را از چند نوع معامله، از جمله رِبح ما لَم یضمَن باز دارد. نظر فقها در صحت معامله ربح مالَم یضمَن در اینکه فروختن کالای خریداری شده، قبل از تحویل گرفتن آن از فروشنده به قیمت بیشتر، حرام است یا مکروه، اختلاف است. البته به معامله یاد شده از دو جهت نهی تعلق گرفته است: یکی از جهت فروختن کالا قبل از تحویل گرفتن آن که به طور مطلق؛ با سود یا بدون سود، از آن نهی شده است و دیگری از جهت فروختن آن به قیمت بیشتر؛ از این رو، بنابر قول به کراهت معامله نخست، این کراهت در معامله دوم مؤکد خواهد بود.
جملاتی از کاربرد کلمه ربح ما لم یضمن
و ما لم يحدث از باب افعال است . و ضمير مستتر در آن راجع به جالس مستفاد ازجـلوس مـذكـور اسـت . و اغـتـاب مـنـصـوب اسـت ، ومفعول فعل مقدر مفهوم از كلام سائل است . و در بعضى نسخ به جاى ما يحدث ما الحدث است ، بنابراين ، اغتياب مرفوع است بنابر خبريت .
و در قرآن كريم آيات بسيارى است كه متعرض ملك (بضمه ميم ) يعنى ولايت و وجوباطاعت والى و مسائلى ديگر مربوط به و لايت شده است ، و آياتى ديگر است كه ملك وولايت را موهبت و نعمت شمرده ، مثلا مى فرمايد: (و آتيناهم ملكا عظيما) و يا مى فرمايد:(و جعلكم ملوكا، و آتيكم ما لم يوت احدا من العالمين )، و يا فرموده : (و اللّه يوتىملكه من يشاء) و آياتى ديگر از اين قبيل .
قال على (ع ): و لا قولن ما لم اقله لاحد قبل هذا اليوم :
فى قوله : و علم ادم الاسماء كلهاقال : علم آدم من الاسماء اسماء خلقه ثم قال ما لم تعلم الملائكه فسمىكل شى ء باسمه والجا كل شى الى جنسه .(492)
و يعبدون من دون اللّه ما لم ينزل به سلطانا و ما ليس لهم به علم ...
(( ((يجب عليه الوفاء للا ول ما لم يعرض لابنه مرض او ضعف ؛ )) (135) تاوقتى كه براى فرزند بيمارى يا ضعفى حاصل نشده است آن مرد بايستى به قرارداداول پايبند باشد و نمى تواند فسخ كند)).
(و عنه عليه السلام قال : اصبروا على الدنيا فانما هى ساعة فما مضى منهفلاتجد له الما و لا سرورا، و ما لم يجى ء فلا تدرى ما هو و انما هى ساعتك التى انتفيها فاصبر فيها على طاعة الله واصبر فيها عن معصية الله .(85) )
در گذشته به اين مطلب اشاره داشتيم كه تمام حقايق اشياء در لوح محفوظ بلكه دردل فرشتگان مقرب نگاشته شده و از آنجا به عالم وجود بيرون مى آيند. قرآن كريم نيزدر چند جا به اين نكته توجه داده است . بنابراين علوم راستين از آن عالم به واسطه قلمعقلى كه در لوح نفوس ما مى نگارد بر دلهاى ما فايض مى گردد، چنانكه مى فرمايد: اولئك كتب فى قلوبهم الايمان (831) ((اينانند كه خداوند ايمان را دردلهاشان نگاشته است )) و نيز فرموده : علم بالقلم ، علم الانسان ما لم يعلم (832) ((خدايى كه به واسطه قلم تعليم داد، آدمى را آنچه نمى دانست بياموخت .))
6 گرچه انسان در برابر سخن تازه عكس العمل نشان مى دهد، ولى نزول وحى تازگى ندارد. (ام جائهم ما لم ياءت آبائهم الاوّلين )
الفقهاء اءمنا الرسل ما لم يدخلوا فى الدنيا (40). يعنى فقيهان ، تا آنگاه كهروى به دنيا نياورده باشند، امناى پيامبرانند.