معنی کلمه ذیل تاریخ مدینه السلام در دانشنامه اسلامی
این کتاب مشتمل بر شرح حال کسانی است که پس از وفات سمعانی ۵۶۲ ق. درگذشته و یا اینکه از قلم سمعانی افتاده اند. این ذیل تا تاریخ ۶۲۱ ق. را در بردارد.
[ویکی نور] ذیل تاریخ مدینة السلام، کتابی است به زبان عربی و در واقع ذیلی است بر «ذیل تاریخ مدینه السلام» تاج الاسلام ابوسعد بن سمعانی، از این رو شایسته بود از آن با عنوان ذیل تاریخ مدینه السلام یاد شود. این کتاب مشتمل بر شرح حال کسانی است که پس از وفات سمعانی562ق. درگذشته و یا اینکه از قلم سمعانی افتاده اند. این ذیل تا تاریخ 621ق. را در بردارد.
این کتاب به جهت آنکه به شرح حال شمار زیادی از رجال بغداد اعم از پادشاهان، وزیران، قضات، نقیبان، فقهاء مذاهب مختلف، محدثین، شعرا، اطباء و...پرداخته، در بین آثار مشابه کم نظیر است، لذا از اهمیت ویژهای برخوردار است.
شاید یکی از دلایل عمده اهمیت این کتاب موقعیت نویسنده آن باشد، زیرا وی یکی از بزرگان اندیشه و تفکر اسلامی است که به صدق و امانت و دیانت شهره بوده است. او با این ویژگی ها به شرح حال افراد و نیز وقایعی پرداخته که خود از نزدیک شاهد آنها بوده و با آنها از نزدیک در ارتباط بوده است. همچنین این کتاب، از جمله معدود آثاری است که به وسیله آن می توان به نقشه های شهر بغداد و نیز محله های آن، خیابان ها، بازارها، مقابر و مدارس و کاخ های آن در نیمه دوم قرن ششم و نیمه اول قرن هفتم هجری آشنایی یافت.
کتاب فاقد فصل بندی و تبویب است و مطالب آن تنها بر اساس حروف الفبای عربی تنظیم گردیده است.
شیوه مولف در بیان مطالب به این نحو است که کتاب را، از باب تیمن و تبرک به نام مبارک پیامبر اکرم(ص)، با نام کسانی که به «محمد» نام دارند و پس از آنها کسانی که «احمد» نام دارند، آغاز می کند. در حرف «عین»، توجه ویژه ای به تسلسل اسامی خلفایی که نامشان با این حرف آغاز می شود، نشان می دهد. از این رو ابتدا، به جهت قدردانی و احترام از خلفای راشدین، ابتدا از عمر، سپس از عثمان و پس از آن از کسانی که نامشان علی است، یاد می کند.
[ویکی فقه] ذیل تاریخ مدینه السلام (کتاب). ذیل تاریخ مدینة السلام، کتابی است به زبان عربی و در واقع ذیلی است بر «ذیل تاریخ مدینه السلام» تاج الاسلام ابوسعد بن سمعانی ، از این رو شایسته بود از آن با عنوان ذیل تاریخ مدینه السلام یاد شود.
این کتاب مشتمل بر شرح حال کسانی است که پس از وفات سمعانی ۵۶۲ ق. درگذشته و یا اینکه از قلم سمعانی افتاده اند. این ذیل تا تاریخ ۶۲۱ ق. را در بردارد.
اهمیت کتاب
این کتاب به جهت آنکه به شرح حال شمار زیادی از رجال بغداد اعم از پادشاهان، وزیران، قضات، نقیبان، فقهاء مذاهب مختلف، محدثین، شعرا، اطباء و... پرداخته، در بین آثار مشابه کم نظیر است، لذا از اهمیت ویژهای برخوردار است.شاید یکی از دلایل عمده اهمیت این کتاب موقعیت نویسنده آن باشد، زیرا وی یکی از بزرگان اندیشه و تفکر اسلامی است که به صدق و امانت و دیانت شهره بوده است. او با این ویژگی ها به شرح حال افراد و نیز وقایعی پرداخته که خود از نزدیک شاهد آنها بوده و با آنها از نزدیک در ارتباط بوده است. همچنین این کتاب، از جمله معدود آثاری است که به وسیله آن می توان به نقشه های شهر بغداد و نیز محله های آن، خیابان ها، بازارها، مقابر و مدارس و کاخ های آن در نیمه دوم قرن ششم و نیمه اول قرن هفتم هجری آشنایی یافت.
ساختار
کتاب فاقد فصل بندی و تبویب است و مطالب آن تنها بر اساس حروف الفبای عربی تنظیم گردیده است.شیوه مولف در بیان مطالب به این نحو است که کتاب را، از باب تیمن و تبرک به نام مبارک پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم ، با نام کسانی که به «محمد» نام دارند و پس از آنها کسانی که «احمد» نام دارند، آغاز می کند. در حرف «عین»، توجه ویژه ای به تسلسل اسامی خلفایی که نامشان با این حرف آغاز می شود، نشان می دهد. از این رو ابتدا، به جهت قدردانی و احترام از خلفای راشدین، ابتدا از عمر، سپس از عثمان و پس از آن از کسانی که نامشان علی است، یاد می کند.مولف در ذکر نام فرد مورد نظر و نیز نام پدر او، غالبا ترتیب تاریخ وفاتشان را مورد توجه قرار می دهد. به عنوان مثال وی از کسی که نام وی محمد و نام پدرش احمد است، به ترتیب تاریخ وفاتشان یاد کرده و در پایان این قبیل اسامی، از کسانی که تا پایان نگارش این کتاب هنوز در قید حیات بوده و وفات نکرده اند، یاد می کند.ابن دبیثی در شرح حال افرادی؛ همچون سمعانی و خطیب بغدادی روش اختصار و کوتاه نویسی را رعایت کرده است.مولف ذیل نام افراد به ذکر حدیث یا حکایت و یا سرودهای از ایشان می پردازد.مولف در تراجم افراد، کنیه ایشان را در آخر اسم ذکر می کند، پس از آن از شهری که فرد مورد نظر در آن می زیسته و... یاد می کند. سپس از زمان ورود فرد مورد نظر به بغداد، در صورتی که بغدادی نبوده باشد، اساتید و شیوخ وی و نیز دانش هایی که به تدریس آنها پرداخته است، یاد می کند. در پایان نیز از تاریخ ولادت یا وفات افراد و یا هم تاریخ ولادت و هم تاریخ وفات ایشان یاد می کند.
گزارش محتوا
...