ذو حدس

آستینی ز وفا بر مژه ام کش تا چند پوشم این چشم تر، از حدس خداوند اجل

برای دوره‌ای طولانی، بشر اطلاع یا شناختی از وجود منظومه شمسی نداشت. بیشتر مردم تا قرون وسطای متأخر–رنسانس باور داشتند که زمین ثابت و مرکز گیتی بوده و با اجسام روحانی یا الهی متحرک در آسمان فرق می‌کند. با وجود این که آریستارخوس ساموسی، فیلسوف یونان باستان، وجود خورشید مرکزی در جهان را حدس زده‌بود، نیکلاس کوپرنیک نخستین کسی بود که با استفاده از ریاضیات، نظریه خورشیدمرکزی را ارائه داد.

محل دقیق دفن او در آرامگاه سن مارکس پس از چند سال گم شد، اما در محلی که حدس زده می‌شود بدن او در شب ۵ دسامبر ۱۷۹۱ به خاک سپرده شده است، امروز یک سنگ قبر وجود دارد. علاوه بر آن، در زنترال فریدهف یک تابوت خالی برای احترام به او دفن شده است. در سال ۲۰۰۵ تحقیقات ژنتیکی که روی جمجمه‌ای که بسیاری آن را متعلق به موتسارت می‌دانستند نتوانست ثابت کند که آیا این جمجمه واقعاً جمجمهٔ اوست یا خیر.

دیل و سرآورده آن قدر که شمارش نه به قیاس آید، و نه حدس، و نه تخمین

نطق و رای و قیاس و اندیشه فکر و حدس و فراست و پیشه

دربارهٔ نام قبیلهٔ انوشتکین اگر چه اختلاف نظراتی وجود دارد، برخی او را از قبایل ترک قبچاق، اویغور و قانقلی‌ می‌دانند و برخی دیگر او را از قبایل بیگدلی یا چگل می‌دانند. خوارزمشاهیان از اعقاب انوشتکین غرچه، غلام بلکاتکین، امیر سلجوقی بودند. او به دربار ملکشاه راه یافت و به مقام طشت‌داری رسید. مدت زمان حکومت او در خوارزم مشخص نیست اما می‌توان حدس زد که زمان ملکشاه اتفاق افتاده‌باشد. آنچه مسلم است ظاهراً امیرداد بیگ حبشی[پ ۲] حکومت خوارزم را در سال ۴۹۱ قمری / ۱۰۹۷ میلادی به قطب‌الدین محمد، فرزند انوشتکین، داد. سلطان سنجر نیز بعد از رسیدن به مقام پادشاهی او را در منصبش ابقا کرد. منابع نگرش مثبتی به قطب‌الدین محمد دارند و او را مردی اهل علم و عدالت دانسته‌اند.

حدس تو ثاقب است وراست ولی مرجع حدس ثاقب تو منم

نظریه‌های علمی، معتبرترین، دقیق‌ترین و جامع‌ترین بخش‌های دانسته‌های علمی است. خصوصاً در قیاس با تصور عامهٔ مردم و استفادهٔ آن‌ها از معنای واژهٔ «نظریه» که آن را امری غیرقابل اثبات یا اثبات‌نشده یا حدس یا گمان می‌پندارند (و حتی بعضاً به اشتباه تصور می‌کنند که نظریهٔ علمی همان فرضیهٔ علمی است که پیشرفت کرده و تبدیل به نظریه شده‌است)

برخی او را متولد شیراز یا برخی دیگر زادگاه وی را علاوه بر شیراز، تبریز یا دیاربکر حدس می‌زنند.

با توجه با وجود سفالینه‌های متعدد پراکنده شده در سطح قلعه و برج و باروها و دیوارهای چینه‌ای با قطر ۲ متر و ارتفاع بیش از ۶ متر می‌توان حدس زد که قلعه بعد از ویرانی به دلیل موقعیت ممتاز در دوران اسلامی نیز مجدداً مورد استفاده قرار گرفته‌است. وجود تکه سفالینه‌های خاکستری مربوط به اواخر سده دوم و اوایل سده اول قبل از میلاد و سفالینه‌های کرم رنگ و نخودی ساده و پرداخته شده متعلق به دوره اشکانی، و نیز سفال‌های لعابدار منقوش اسلامی علی‌الخصوص قرون ۷ و ۸ هجری موید وجود تمدن و حیات انسانی در ادوار مختلف در این قلعه بوده‌است. مستندات تاریخی نشان می‌دهد تداوم حیات اجتماعی تا قبل از زلزله مهیب سال ۱۱۹۳ هجری وجود داشته و قلعه همان سردرود امروزی بوده‌است.

این همه دلائل به تأیید الهی و هدایت پادشاهی مفتقرند و این معنی است که ما او را به عبارت حدس یاد کرده‌ایم.

محرمی خواهم که دریابد به حدس صایبش از لب خاموش من بی‌منت اظهار حرف

روش حل معادلات تفاضلی خطی نیز مانند بالاست. حدس هوشمندانه برای معادلات تفاضلی خطی با ضریب ثابت eλx که λ یک عدد مختلط است، وجود دارد که با جایگزین کردن حدس در معادلات تفاضلی به دست می‌آید.

تلخ شدگفت ابنت حدس آتگه از سمک لاف فضل تا بسماک

حدس چیست اصل خدائی دیدنست صدق صبح آشنائی دیدنست

«سه مورد در تدریس وجود دارد که باید روی آنها تأکید شود: نخستین مورد انگیزه است، دومین مورد انگیزه است و سومین مورد (همانگونه که شما حدس زدید) انگیزه است». ترل اچ. بل، وزیر آموزش ایالات متحده، ۱۹۸۱ – ۱۹۸۵ میلادی (بل، ۱۹۹۵ میلادی).

پسر سعد حدس زد كه اگر بگويد نه چه خواهد شد گفت البته اجرا مى كنم !