دوران نهضت تفسیری شیعه

استان کرمان و به‌ویژه مرکز آن یعنی شهر کرمان در دوران نهضت ملی به دلیل آن که خاستگاه برخی از اصلی‌ترین سران و بنیانگذاران این نهضت از جمله مظفر بقایی کرمانی و احمد رضوی بود، از حساسیت و اهمیت بسیاری برخوردار بود و به‌خصوص با جدایی بقایی از محمد مصدق اهمیت بیشتر نیز یافته بود.

حسن آیت که به عضویت هیأت رئیسه مجلس خبرگان تدوین قانون اساسی درآمد، یکی از حامیان کلیدی اصل ولایت فقیه در قانون اساسی جمهوری اسلامی و همزمان دبیر سیاسی وقت حزب جمهوری اسلامی بود. موضع اصلی آیت ضدیت با محمد مصدق و هواداران او بود. حزب زحمتکشان که او چهره اصلی باقیمانده‌اش در قدرت پس از انقلاب شد، در دوران نهضت ملی‌سازی صنعت نفت هم با مصدق مخالفت می‌کرد. بعدها در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۸۸، مواضع آیت علیه مصدقی‌بودن میرحسین موسوی به یکی از تبلیغات وب‌سایت‌های محافظه‌کار علیه «جنبش سبز» بدل شد. آیت در این نوار تقریباً نام هر گروه مؤثری به جز اسلام‌گرایان راست‌گرای نزدیک خمینی را به عنوان یک هدف ضربه‌های آینده مطرح کرد. به باور آیت که حضورش در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۵۸ شکستی مطلق در برابر ۷۶ درصد رأی بنی‌صدر بود، قدرت باید مطلقاً در دست اعضای مرکزی حزب جمهوری اسلامی قرار می‌گرفت.

همسایه‌ها رمانی از احمد محمود، نویسندهٔ ایرانی، است. این رمان داستان جوانی به نام خالد را پیش از کودتای ۲۸ مرداد و دوران نهضت ملی‌شدن نفت در شهر اهواز روایت می‌کند. خالد، همچنان که رمان پیش می‌رود از نوجوانی بی‌تجربه به فردی سیاسی تبدیل می‌شود. در این میان عشقش به دختر سیه‌چشم، او را در تنگنایِ انتخابِ میان عشق و وظیفه می‌گذارد و عاقبت سر از زندان درمی‌آورَد.

شایان دارای لیسانس حقوق بوده و فعالیتهای سیاسی خود را در راه هواداری جبهه ملی ایران و دکتر مصدق آغاز کرد. شایان در وزارت کار تا مدیریت کل اداره کل استان مازندران پیش رفت. او در دوران نهضت ملی شدن نفت به حزب نیروی سوم به رهبری خلیل ملکی پیوست که تا زمان کودتای ۲۸ مرداد ادامه یافت و در دروره بعد از کودتا و انشعاب در حزب او به همراه رضا سرشار و چند تن از فعالین حزبی در کنار خلیل ملکی مانند.

روز چهاردهم خرداد 1368، مجلس خبرگان رهبرىتشكيل گرديد و پس از قرائت وصيتنامه امام خمينى توسط حضرت آية الله خامنه اى كهدو ساعت و نيم طول كشيد، بحث و تبادل نظر براى تعيين جانشين امام خمينى و رهبر انقلاباسلامى آغاز شد و پس از چندين ساعت سرانجام حضرت آية الله خامنه اى (رئيس جمهورىوقت ) كه خود از شاگردان امام خمينى سلام الله عليه و از چهره هاى درخشان انقلاباسلامى و از ياوران قيام 15 خرداد بود و در تمام دوران نهضت امام در همه فراز و نشيبهادر جمع ديگر ياوران انقلاب جانبازى كرده بود، به اتفاق آرا براى اين رسالت خطيربرگزيده شد.

در بیشتر موارد نشریه‌های چاپ شده در شهر در یک محدوده تاریخی (از سال ۱۲۸۶ تا ۱۳۳۰ خورشیدی) به عنوان ارگان یک جریان یا حزب سیاسی منتشر گردیده بودند. به عنوان مثال نشریه‌های وابسته به روشنفکران دموکرات مقارن با انقلاب مشروطه و پس از آن نشریه‌های ملی‌گرا و چپ‌گرا در دوران نهضت ملی‌شدن صنعت نفت می‌توان اشاره کرد.

منزوی در دوران نهضت ملی شدن نفت، به تأثیر از برادر کوچکترش، محمدرضا منزوی، و به همراه جلال آل احمد، که پسرخاله او بود، عضو حزب توده ایران شد. ستوان یکم محمدرضا منزوی (متولد ۱۳۰۸ ش) عضو سازمان نظامی حزب توده ایران بود که پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ دستگیر و یازده ماه زندانی شد ولی به‌دلیل عدم کشف سازمان نظامی حزب توده تبرئه و آزاد گردید.

سیدکاظم پس از طی تحصیلات مقدماتی و آموختن زبان و ادبیات فارسی و عربی، دروس حوزوی را تا حد سطح فرا گرفت. در دوران نهضت مشروطیت در روزنامه‌های متعدد آن روزگار مقاله می‌نوشت، از جمله روزنامه‌های ایران و تجدد و هفته‌نامه فکاهی امید که مدتی عضو جبهه آزادی به حساب می‌آمد (این هفته‌نامه سالها بعد در خرداد ۱۳۲۱ و شهریور ۱۳۲۲ به علت درج پاره‌ای مطالب ضد مذهب توقیف شد).

وی در محله ملک‌آباد تهران به دنیا آمد و فارغ‌التحصیل حوزه علمیه بود که در جریان جنگ جهانی اول با سفارت انگلیس در تهران ارتباط پیدا می‌کند و در سال ۱۳۱۶ برای تحصیل در رشته حقوق به عراق و بیروت می‌رود. سپس به عضویت مجموعه مؤسسان حزب توده در می‌آید.[نیازمند منبع] او در دوران سید ضیاءالدین طباطبایی، به عنوان روزنامه‌نگار از او حمایت می‌کند و به همین خاطر وی را از اعضای سازمان لژ فراماسونری ایران می‌دانند. در دوران نهضت ملی شدن صنعت نفت به رهبری دکتر محمد مصدق، به خاطر مقالات ضد نهضت ملی شدن نفت بازداشت می‌شود.[نیازمند منبع] در ارتباط با شاپور ریپورتر؛ مقالات و مطالب تأثیرگذار خطر کمونیزم در ایران را به منظور جلب همکاری مردم با حکومت محمدرضاشاه می‌نویسد. پس از کودتای ۲۸ مرداد به سرپرستی کمیسیون هدایت مطبوعات و افکار عمومی منصوب شده که بعدها این واحد به حوزه معاونت مطبوعاتی ساواک وصل می‌شود. خاطرات او بعدها توسط پسر او فرید جواهرکلام چاپ و منتشر شد