دادرسی کردن

دسته‌بندی جنایت‌ها و ساختار دادگاه در این دادرسی‌ها، بعدها به‌وسیلهٔ سازمان ملل برای دادرسی جنایت‌های جنگی، جنایت علیه بشریت و تجاوز نظامی الگو قرار گرفت و پایه‌ای برای تشکیل دیوان کیفری بین‌المللی شد. کیفرخواست‌های نورنبرگ، برای نخستین بار در حقوق بین‌الملل، "نسل‌کشی" را دربرمی‌گرفت (مورد سوم از جنایت‌های جنگی: "نابود کردن گروه‌های نژادی و ملی، و اِعمال آن علیه غیرنظامیانِ شماری از مناطق اشغالی، برای نابود کردن نژادها و گروه‌های مشخصی از مردم و گروه‌های ملی، نژادی، یا دینی، به‌ویژه یهودیان، لهستانی‌ها، کولی‌ها و دیگران")

قیام سیاهکَل ، جنبش سیاهکَل یا آن طور که اپوزیسیون شاه آن را می خواندند رستاخیز سیاهکل، به یورش مسلحانهٔ سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران به پاسگاه ژاندارمری سیاهکل، شهرستان سیاهکل، استان گیلان در تاریخ ۱۹ بهمن سال ۱۳۴۹، گفته می‌شود. هدف از این عملیات آزاد کردن یکی از اعضای دستگیرشدهٔ این سازمان بود. در درگیری‌های ابتدایی، چندین سرباز و نیروی مربوط به ژاندارمری و ارتش، به همراه دو چریک فدایی کشته شدند. بعد از این، ده نفر دیگر از چریک‌های شرکت‌کننده در این یورش، دستگیر و سپس اعدام شدند. به‌نوشتهٔ یان ریشار و نیکی کدی، این رویداد، نخستین حرکت مسلحانه با اهداف سیاسی در تاریخ معاصر ایران به‌شمار می‌رود. از مجموع اعضای ۲۲نفریِ گروه جنگل، فقط ۵ نفر از آنها باقی ماندند که در ۱۸ فروردین ۱۳۵۰ در یک دادگاه انقلابی خودخوانده در تهران دست به محاکمه و ترور رئیس دادرسی ارتش، سپهبد فرسیو، زدند.

این نامه‌نگاری‌ها نکات جالبی را نیز به ما می‌نمایانند: جدا از اتفاق‌نظر عمومی، پلینی تقریباً هیچ‌چیز در مورد مسیحیان نمی‌دانست، و از آن هم کمتر دربارهٔ جرائم ارتکابی‌شان، در مورد مجازات‌های لازم و نیز هنجارها و رویه‌های قضائی که باید در برابر آنها به کار بندد. از این مطلب برمی‌آید که در آن دوره قوانین یا احکامی بر ضد مسیحیان وجود نداشتند، و حّتی امپراتورها هیچگاه موضعی رسمی در برابر آنان اتخاذ نکرده بودند و هیچ رویه دادرسی در برابر مسیحیان چنان اهمیتی نداشته که بتواند سابقه قضائی قوی‌ایی برای یک دادرس رومی شود. پاسخ ترایانوس، از یکسو نشانگر دشواری ایجاد اصول و رویه عام حقوقی برای محکوم کردن مسیحیان است و از دیگر سو، به نظر می‌رسد که بیشتر نگران حفاظت از بی‌گناهان است تا تبرئهٔ مجرمان: محاکمه مجرمان، امّا در عین‌حال اجتناب از تعقیب آنان، و بسنده کردن به اعطای قربانی به خدایان.

قانون یولیا در مورد طرد کردن و طلاق[یادداشت ۴] (۱۸ پیش از میلاد). تقریباً در همان زمانی که آگوستوس قانون خود را برای اجبار مردان به ازدواج تصویب کرد، قانون دیگری را معرفی کرد که طلاق را تنظیم می‌کرد. به گفته وی، دادرسی طلاق فقط توسط درخواست شوهر امکان‌پذیر است. از آنجایی که هدف از این قوانین تشویق ازدواج بود، شوهر باید دلیل موجهی برای طلاق ارائه می‌کرد. دلایل طلاق زنا، ناباروری و «سایر تخلفات فاحش وفاداری یا تکلیف زناشویی» بود.

سراسر زندگی ولتر، انسان‌دوستی بوده‌است و می‌توان زندگی او را چنین خلاصه کرد: «با پندارهای سست‌بنیاد مردم مخالفت می‌کرد ولی با جان و دل از حقوق انسانی آن‌ها دفاع می‌کرد، منادی عصر درخشانی بود که در تاریخ تمدن «عصر خرد» نام گرفته‌است. به‌نام خرد ندا درداد که: ای انسان‌ها! به اندیشیدن خو بگیرید؛ زیرا هرگاه ملتی به اندیشیدن خو گرفت هیچ‌چیز نمی‌تواند آن را از پیش‌رفت بازدارد.» به او در فرانسه، به عنوان مبارزی دلیر در تلاشی خستگی‌ناپذیر در راه حقوق مدنی، دادرسی عادلانه و آزادی مذهب، و محکوم کردن بی‌عدالتی و عوام‌فریبی، افتخار می‌کنند.

دادگاهی عالی در کانادا بعد از ۱۸ جلسه دادرسی (نوامبر سال ۲۰۲۳ تا ژانویه (۲۰۲۴ بالاخره حکم خود را صادر کرد و با تأکید بر اینکه «شرکت هوایی اوکراین نتوانست ثابت کند که با سبک و سنگین کردن احتمالات در دادن اجازه به پرواز پی‌اس۷۵۲ در ترک تهران مرتکب کوتاهی نشده است» اعلام کرد شرکت هوایی اوکراین، «مراقبت استاندارد» را بر اساس قوانین هوایی بین‌المللی در دادن اجازه پرواز به آن هواپیما کاملاً انجام نداده و بر اساس آخرین اطلاعات موجود، ایمنی را ارزیابی نکرده است.

رسانه‌های منطقه‌ای بلافاصله به این شکایت توجه نشان دادند، و اعضای تیم پژوهشی هنگامی که از آن اطلاع یافتند، شوکه شدند. همه دانشمندانی که نامشان در شکایت آمده بود، اصرار داشتند که هرگز جینی را مجبور به انجام کاری نکرده‌اند و مدعی بودند که مادر جینی و وکلایش به شدت در مورد طول و طبیعت آزمایش‌های آن‌ها مبالغه می‌کنند و نقض کردن هر نوع محرمانگی را انکار کردند. در حالی که دیوید ریگلر ورقه استشهادش را ارائه می‌کرد، کشف کرد که جین باتلر روچ مادر جینی را تحریک به شکایت کرده بود، و چندین سال بعد در مصاحبه‌ای وکیلانی که با مادر جینی کار می‌کردند تأیید کردند که روچ روی فعالیت‌های مادر جینی در طول پرونده دعوا به شدت تأثیر گذاشته بود. به گفته نویسنده راس ریمر، این پرونده در سال ۱۹۸۴ حل و فصل شد. به هر حال، در سال ۱۹۹۳ دیوید ریگلر نوشت: «شکایت هرگز به دادرسی نرسیده و توسط دادگاه عالی ایالت کالیفرنیا رد شد و معنی آن این است که چون هیچ ماده قانونی در مورد آن وجود نداشت، پس نمی‌تواند دوباره مطرح شود.»

درست است که داوری امری نوین و جدید نبوده و مسبوق به تاریخ گذشتگان می باشد اما امروزه به دلیل سهولت داوری در کم کردن زمان و هزینه دادرسی ، در بسیاری از قراردادها پیشبینی می شود.

لوکیوس کورنلیوس سولا برای تبعید گایوس ماریوس و دور کردن حامیانش از او، از این فرمان سود جُست؛ و همین‌طور نیز سیسرون برای درهم‌شکستن توطئهٔ کاتیلینا: مورد اخیر، اولین موردی بود که قدرت کنسول‌ها را به قدرت یک دیکتاتور پیوند می‌زد و برای آنان اقتدار لازم جهت اجرای فوری احکام قضائی را فراهم می‌کرد. در حقیقت، در سال ۶۳ ق. م که این توطئه رخ داد، سیسرون (کنسولِ آن سال) به لطف اقتداری که این سناتوس کنسولتوم به وی اعطا کرده بود، توانست پنج تن از مردانی که مظنون به شرکت در توطئه کاتیلینا بودند را با رویه‌های دادرسی فرا-قضائی اعدام کند؛ از میان این مردان پوبلیوس کورنلیوس لنتولوس سورا[یادداشت ۶] نیز حضور داشت که در سال ۷۱ ق. م به کنسولی رسیده بود. سیسرون در برابر سنا استدلال کرد که با توجه اهمیت فوق‌العادهٔ این بحران، یک «سناتوس کنسولتوم» می‌تواند به وی قدرت کافی برای برخورد با این بحران را بدهد. در مقابل، ژولیوس سزار جوان و بعضی دیگر طی نطقی استدلال کردند که سناتوس کنسولتوم نمی‌تواند قوانین بنیادی دولت جمهوری را دور بزند، و اساساً فلسفه وجودی آن این است کنسول‌ها همه ابزارهای ممکن برای حل بحران را بکار ببرند، آن‌هم در چهارچوب نظام حقوقی و نه فراتر از آن.