دادخواه شدن

تا پیش از آغاز به کار دیوان عالی بریتانیا، کمیته قضایی مجلس اعیان بریتانیا، جایگاه عالی‌ترین نهاد دادخواهی و مرجع نهایی استیناف در بریتانیا را بر عهده داشت. یک ایراد که به کمیته قضایی مجلس اعیان بریتانیا گرفته می‌شد، این بود که ساختار آن به سده‌ها پیش بازمی‌گشته و با نیازهای امروزی سازگار نیست. دوم اینکه، ارجاع پرونده قضایی به مجلس اعیان بریتانیا که بخشی از قوه مقننه بود و سپردن ریاست آن به رئیس مجلس اعیان بریتانیا که از سوی دولت یا قوه مجریه منصوب می‌شد به معنی مخلوط شدن وظایف سه قوه بود.

پس از مختومه اعلام‌شدن پرونده دادخواهی پدر و مادر ابوالفضل آدینه‌زاده، از کشته‌شدگان اعتراضات سال ۱۴۰۱، این خانواده اعلام کردند که «از اول می‌دانستیم در این بیدادگاه جوابی حاصل نمیشود». ابوالفضل آدینه‌زاده معترض ۱۷ ساله بود که پس از کشته شدن مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد، با شلیک مأموران حکومتی در مشهد کشته شد. خانواده آدینه‌زاده پس از کشته‌شدن فرزند آنها مانند خانواده‌های دادخواه دیگر در ایران، بارها تحت فشارهای امنیتی جمهوی اسلامی قرار گرفته و احضار و بازداشت شده‌اند.

پس از چند انفجار در ۲۹ اسفند ۱۳۹۳ (۲۰ مارس ۲۰۱۵) در صنعا که به کشته شدن بیش از صد نفر از جمله یکی از رهبران معنوی جنبش حوثی‌ها انجامید حوثی‌های تحت حمایت جمهوری اسلامی ۲ فروردین ۱۳۹۴ (۲۲ مارس) به استان تعز رفتند و در ۵ فروردین (۲۵ مارس) با حمله به دیگر مناطق تعز و مخا و لحج را تصرف کردند و به دروازه‌های عدن پایگاه قدرت دولت هادی رسیدند. همان روز هادی از کشور گریخت و تحت پیگرد قانونی با دادخواهی عمومی قرار گرفت. و عربستان سعودی با ائتلافی به فرماندهی خود دست به مداخلهٔ نظامی زد و کوشید طی حمله‌های هوایی دولت رسمی یمن را بازگرداند. آمریکا نیز به پشتیبانی اطلاعاتی و آمادی (لجستیکی) مبارزات پرداخت. از ۲ مه دست‌کم ۷۰۰ غیرنظامی تنها در عدن کشته شده‌اند.

شماری از معترضان در تهران از پنجره و پشت‌بام شعار داده و در زاهدان نیز در تظاهرات هفتگی پس از نماز جمعه شعارهایی داده شده‌است. خاکسپاری میرهاشمی، مجید کاظمی و سعید یعقوبی، به سرعت و با تدابیر امنیتی در سه نقطه جداگانه انجام گرفته و نیروهای امنیتی مانع از جمع شدن مردم بر مزار مجید کاظمی شدند. فعالان سیاسی و مدنی در ایران از جمله حسین رونقی، سپیده رشنو، شهریار شمس، مادران دادخواه، مژگان افتخاری، مادر مهسا امینی یا فیض‌الله عرب‌سرخی به اعدام این سه نفر واکنش نشان دادند.

۱۹ آبان ۱۴۰۰ در نخستین روز دادگاه بین‌المللی مردمی آبان برای رسیدگی به کشتار و سرکوب در جریان اعتراضات سراسری سال ۱۳۹۸، امین انصاری‌فر، پدر فرزاد به عنوان شاهد در دادگاه گفت: «جسد ۶ نفر از کشته‌شدگان بهبهان را به اهواز منتقل کردند و آنجا مورد کالبدشکافی قرار گرفتند. کالبدشکافی نشان داد که با اسلحه کلاشنیکف به سر فرزاد شلیک کردند.» او افزود در ده روز اول بعد از کشته شدن فرزاد شکایتی در دادگستری ثبت کردیم اما تا امروز هیچ پاسخی به شکایت ما داده نشده‌است. وی همچنین اظهار داشت که دخترش را به جرم دادخواهی خون برادرش بازداشت کردند و ۷ روز در زندان اهواز بود و پرونده او هنوز مفتوح است. همچنین برادرش را هم به اتهام تبلیغ علیه نظام بازداشت کردند.

خواهم شدن به میکده گریان و دادخواه کز دستِ غم خلاصِ من آنجا مگر شود

شیخ محمدحسن مردی عارف و وارسته و درویش و بی‌نیاز بود، زندگی خود را از روضه خوانی و موعظه می‌گذرانید و مجالست او با حکام، بیشتر از جهت احتیاج و تمایل روحی بوده که خود حکام نسبت به وی داشته‌اند. علاوه بر آن، داستان‌های بسیار هست که او، در این قبیل مجالس، همواره فریادرس دادخواهان و شفیع درماندگان بوده است. متأسفانه از مکتوبات پیغمبر دزدان، آنچه باقی مانده است زیاد نیست و همان هم که هست از دستبرد تغییر و تبدیل و کم و زیاد شدن محفوظ نمانده. با همهٔ اینها، آنچه هست، خود دلیلی بر قدرت قلم آن روحانی نامدار است.

مؤلف تاریخ سیستان در بیان علت این نام گذاری، چند وجه تسمیه ذکر کرده است: نخست اینکه پادشاهان یک روز را در سال به داوری مظالم می‌پرداختند که نیمی از آن روز به دادخواهی مظالم سیستان اختصاص داشت. وجه تسمیه دیگر این است که حکما جهان را به برآمدن و فرو شدن خورشید به نیمروز تقسیم کرده بودند و سیستان از سمت شرق در منطقه‌ای قرار داشت که خورشید از آن سو برمی‌آمد، از این رو به این سرزمین نیمروز هم گفته شده است.طبق نظری دیگر، به این منطقه نیمروز گفته می‌شود، زیرا در یک تقسیم‌بندی که جهان را به چهار قسمت خراسان، ایران، نیمروز و باختر تقسیم کرده‌اند، سیستان در حد جنوبی سرزمین جنوبی (نیمروز) واقع شده است.