حاکم در فقه

معنی کلمه حاکم در فقه در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] حاکم (۱)، اصطلاحی در فقه، حقوق و اصول به معانی گوناگون می باشد.
حاکم در لغت به معانی قاضی، داور، فرمانروا، اجراکننده حکم و متصدی اداره یک ایالت یا بخش از جانب حکومت است. کاربرد این کلمه در منابع فقهی و متون قانونی به برخی معانیِ یاد شده، رایج است. با وجود این، به سبب قیود و شروطی که برای برخی مصادیق آن، به ویژه در فقه امامی، ذکر شده، به گونه ای اصطلاح تبدیل شده است، همچنان که در اصول فقه نیز معانی اصطلاحیِ خاصی دارد.
واژه حاکم در قرآن کریم
در قرآن کریم واژه حاکم به صورت مفرد به کار نرفته، ولی به صورت جمع با تعبیر «حُکّام»
و «احکم الحاکمین» در مورد خداوند ذکر شده است.
معنای واژه حاکم از دیدگاه مفسران قرآن کریم
به نظر مفسران، مفهوم این واژه در آیات مذکور، داور یا قاضی است.
معنای واژه حاکم در احادیث
...

جملاتی از کاربرد کلمه حاکم در فقه

طایفه رشوند از لحاظ قومی کرد هستند. و خاستگاه اولیه آنان کردستان ایران و سلیمانیه عراق است. این طایفه از دورهٔ صفویه گاهی به صورت مدافع، گاه به صورت مهاجم و گاهی هم به صورت حاکم در تاریخ ایران نقش‌آفرینی کرده‌است.
افلاطون بار دیگر از تناسبی که مدعی است میان کشور و فرد وجود دارد، بهره می‌جوید. از باب مثال، او در بررسی مردم‌سالاری مدعی می‌شود که حکومت مردم‌سالار از اصل آموزش برای حکمرانی غفلت می‌ورزد؛ اصلی که او آن را رکنی بسیار اساسی در کشور عادل دانسته‌است. یگانه شرط لازمی که حاکم در حکومت مردم‌سالار باید داشته باشد این است که ادعا کند دوست و غم‌خوار مردم است. متناظرا فرد مردم‌سالار نیز مانند حکومت مردم‌سالار خود را به دست رشتهٔ وسیعی از لذت‌ها می‌سپارد و از آن‌ها محظوظ می‌شود، بی‌آن‌که لذت‌های مبتنی بر امیال نیک را از لذت‌هایی که در شر و پلیدی ریشه دارند، ممتاز کند. نتیجهٔ این روند ناهماهنگی روانی است. فرد مردم‌سالار روا نمی‌دارد که عقل بر امیال ناشایست غالب شود. هوس‌های پوچ و باطل سلطه پیدا می‌کنند، و بدین قرار بی‌عدالتی ناگزیر می‌شود.
بنا بر گزارشی از جیووانی سرکامبی مورخ مشهور در این دوره ؛ اعطای تمام مناصب به حامیان خانواده گیگینی را و همچنین مقرراتی برای جلوگیری از تشکیل بزرگترین مجمع شهروندان (شورای عمومی) از رویدادهای مهم این دوره بودند ؛ این نقش را کمیسیونی متشکل از دوازده یا هجده تن از اعضای خاندان حاکم بر عهده گرفت.همچنین سرکامبی به‌طور کلی‌تر محدودیت همه هزینه‌ها توسط دولت را به یاد می‌آورد ، به جز هزینه‌هایی به نفع مزدورانی که برای زندگی خانواده حاکم در ترس‌ ها و خطرات مستمر ضروری تلقی می‌شد ، همچنین اعمال رفتارهای خشونت آمیز برای رهایی از شر شورشیان خطرناک ، که این کار البته مخفیانه پیش میرفت.
بعد از مرگ کلودیوس اگریپینا قدرت‌های کامل حاکم در امپراتوری روم را به‌طور کامل در دست گرفت و این بار توانست برحق خود بر تمامی امور حکومتی مسلط شود و کلیه فرامین حکومتی با رائ وی صادر می‌شد، او علاوه بر رتق و فتق امور مملکتی و حل مشکلات عدیده اجتماعی و اخلاقی و سایر مسائل مملکتی، سعی در کنترل سرتاسر یا بیشتر امور زندگی فرزند خود کرد که در آن زمان شایعه شد که او سعی در رابطه محرمانه با فرزنده خود دارد، در هیچ این گونه روابط اطلاعات معتبری در دسترس نیست اما با وجود این شایعات در بین مردم، نرون جوان به‌طور کامل به مادر خود تکیه کرد و بزرگ‌ترین نفوذ را به مادر خود در همه امور خصوصی و مملکت داری داد و قبل از هر کاری برای تصمیم‌گیریهای امپراتوری روزانه به مادر خود مراجع می‌کرد و با او مشورت می‌کرد، همچنین کلیه تصمیم‌گیری‌های مهم و کلیدی حکومت را به مادر خود واگذار کرد و حتی در زمان ملاقات‌های شخصی با نرون به تنهایی اگریپینا رسماً در کنار پسرش حضور داشت، اگریپینا در روز تاجگذاری پسرش به عنوان امپراتور خود را " الهه پرهیزگار، فلیکس آگوستا، امپراتریس حاکمان و استبدادی همه رومیان " نامید و این قدرت، سلطه و کنترل او را نشان می‌داد.
در تاریخ ۲۵ ژوئیهٔ ۲۰۰۴ ۲۰ عضو گردان‌های شهدای الاقصی دفتر حاکم در شهر خان یونس نوار غزه را به‌تصرف خود درآورد. در میان تقاضاهای آن‌ها یکی این بود که موسی عرفات، پسر عموی یاسر عرفات از مقام خود به عنوان فرمانده نیروهای امنیتی غزه برکنار گردد. در حمله‌ای مجزا، افراد ناشناس به یک ایستگاه پلیس حمله کرده و ساختمان را به آتش کشیدند که باعث وارد شدن خساراتی سنگین شد.
گورکانی‌ها دارای رابطه بسیاری با دودمان‌های حاکم در راجپوت و ایران داشتند و ازدواج‌های سلطنتی میان ایشان برقرار بوده. در حالی که دو پادشاه نخست این دودمان، بابر و همایون، دارای تباری از آسیای میانه (مردم ترک) بودند، اکبر نیمه ایرانی بود، جهانگیر نیمه ایرانی و یک‌چهارم ایرانی بود و به همین ترتیب شاه جهان سه‌چهارم راجپوت بود.
انوشک مادر روددخت بود. از او در سنگ‌نوشته شاپور یکم بر کعبه زرتشت در میان خانواده سلطنتی ساسانی یاد شده‌است. چندین نظریه در مورد رابطه آن‌ها با خاندان سلطنتی پیشنهاد شده‌است و با در نظر گرفتن ذکر نام آن‌ها در فهرست اعضای خاندان حاکم در بخشی که از فرزندان اردشیر بابکان صحبت می‌کند، به نظر می‌رسد که او همسر اردشیر باشد. اطلاعات اندک مربوط به او در کتیبه را می‌توان با درجه پایین او در میان نجیب‌زادگان توضیح داد.
وسپاسیان سنتی را ایجاد کرد که بر اساس آن، یک امپراتور حاکم در طول حکومت خود جانشین خود را انتخاب می‌کرد؛ و سپاسیان نظم را به روم بازگرداند. او همچنین یک برنامه ساختمان‌سازی که شامل استادیوم ورزشی رم بود، آغاز کرد. ساخت این آمفی تئاتر بزرگ که سرگرمیهای عمومی در آن اجرا می‌شد، در طول حکومت فرزند وسپاسیان، تیتوس (۳۹–۸۱ میلادی)، که بعد از پدرش به امپراتوری رسید، پایان یافت.
شاخص تولیدناخالص سرانه از قیمت‌های محلی کشورها محاسبه می‌گردد و سطح قیمت محصولات و خدمات در کشورهای مختلف جهان یکسان نیست. یکی از روش‌ها متداول برای مقایسه ساختار اقتصادی کشورهای مختلف، استفاده از شاخص برابری قدرت خرید است. در این روش، مجموعه‌ای از قیمت‌های حاکم در یک کشور در نظر گرفته می‌شود و از آن برای ارزیابی قیمت تمام کالاهای تولید شده در دیگر کشورها استفاده می‌شود. ∗
در سال‌های باززایی مفاهیمی چون یگانگی فرم و محتوی در ادبیات کلاسیک مطرح شد که از چشمگیرترین دستمایه‌های نقد است. بازیابی و بازخوانی متون قدیمی از جمله ترجمه بوتیقای ارسطو در سال ۱۴۹۸ به زبان لاتین به دست جورجو والا یکی از مهم‌ترین دلایل شکل‌گیری این گفتمان در آن دوران بود. شاید بتوان گفت لودویکو کاستلوترو یکی از اثرگذارترین منتقدان دوران باززایی است که در سال ۱۷۵۰ باب بحث در مورد کتاب ارسطو را باز می‌کند. اندیشه حاکم در این دوران به این ترتیب است که ادبیات را صاحب سهم اصلی در بنای فرهنگ می‌دانند و شاعر و نویسنده حافظ سنت عظیم تاریخی آن جامعه زبانی تلقی می‌شود.