معنی کلمه توضیح المسائل مراجع در دانشنامه اسلامی
← نیاز به تقلید و رجوع به متخصص
۱- رساله هایی که مورد استفاده قرار گرفته، مطابق با آخرین رساله های تهیه شده از سوی دفاتر آیات عظام است. با وجود این، قبل از چاپ این مجموعه فتاوای همه مراجع معظم با آخرین نظرات فقهی آنها تطبیق شده و نمایندۀ ویژۀ هر یک از مراجع معظم تقلید فتوای همان مرجع معظم را، کلمه به کلمه، کنترل و تطبیق کرده اند، لذا آخرین نظرات و فتاوای فقهی مراجع حاضر مد ظلهم العالی در این رساله آمده است.۲- از ویرایش رساله ها خودداری شده( و به همان عبارات موجود در رساله ها بسنده شده) مگر در بعضی از موارد بسیار جزئی که به تصدیق نمایندگان مراجع معظم مضرّ به معنی نبوده است.۳- هر چند حکم برخی از مسائلی که در پاورقی آمده با متن اصلی فرقی نداشته ولی چون عبارات آنها متفاوت بوده، در پاورقی ذکر شده تا امانتداری شده باشد. البته در تفاوت بعضی از عبارات، فواید خاصّی هم وجود دارد که برای اهل فن سودمند است.
راهنمای استفاده از توضیح المسائل مراجع
۱- متن اصلی این توضیح المسائل، رسالۀ قائد عظیم الشأن اسلام حضرت امام خمینی« قدس سره الشریف» است. و در هر موردی که عبارت رسالۀ یکی از مراجع متوفّٰی; یعنی آیات عظام: خوئی، گلپایگانی و اراکی« قدس سرّهم»، یا حاضر; یعنی آیات عظام: فاضل لنکرانی، بهجت، خامنه ای، تبریزی، شبیری زنجانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، سیستانی و صافی گلپایگانی« مد ظلّهم»، با رسالۀ امام مغایر باشد، روی همان مورد شماره ای قرار گرفته و در پاورقی طبق همان شماره عبارتِ مغایر( با حروف ریزتر) ذکر شده است. بنا بر این اگر در پاورقی هر مسأله عبارت مغایری از مراجع تقلید نقل نشده باشد به معنای آن است که نظر او با متن اصلی موافق بوده است.۲- در هر مسأله ای که یکی از مراجع معظم مطلبی اضافه بر متن اصلی یا جمله ای مغایر با آن داشته باشند در محل مورد نظر شماره ای گذاشته شده و مطلب اضافه یا جمله مغایر در پاورقی ذکر شده و سپس نقطه چین شده است(..) یعنی باید خواننده پس از مطالعه پاورقی به متن اصلی برگردد.۳- در هر مسأله ای که فتوای یکی از مراجع با قسمتی از متن اصلی موافق ولی با بقیۀ آن مغایر باشد در پایان همان قسمت شماره ای گذاشته شده و بقیۀ نظر آن مرجع در پاورقی درج گردیده و سپس نقطه پایان یا عبارت-پایان مسأله- آمده است. یعنی مقلد آن مرجع پس از مطالعه پاورقی نباید به متن اصلی برگردد.۴- اگر مسأله ای در متن اصلی آمده ولی در رسالۀ یکی از مراجع عظام نیامده، پس از پایان متن اصلی، تذکر داده شده است.۵- اگر مسأله ای در متن اصلی نیامده ولی در رسالۀ یکی از مراجع آمده، آن مسأله( با شماره ای که در رسالۀ همان مرجع است) تحت عنوان« مسألۀ اختصاصی» درج شده است.۶- اگر یکی از مراجع، نظر خود را در بارۀ مسأله ای در جای دیگری ذکر کرده باشند، نشانی آن داده شده است.۷- در هر مسأله ای که رساله یکی یا عده ای از مراجع عظام با متن اصلی آن قدر مغایرت داشته که قابل تلفیق نبوده تمام آن مسأله( بعد از پنج ستاره) مطابق رساله یا رساله های مغایر آورده شده است ولی در چنین مواردی حتی المقدور عبارت رساله های مغایر تلفیق شده، یعنی اگر قسمتهایی از عبارات آنها مشترک بوده، مسأله مورد نظر از روی رسالۀ مرجعی که تقدم زمانی داشته نقل گردیده و هر جا که عبارت رساله دیگران با آن مغایر بوده علامت مخصوصی گذاشته شده و پس از پایان آن مسأله با همان علامت در طول سطر کوتاهتر آورده شده است.۸- چون توضیح المسائل مقام معظم رهبری« مد ظله» در دسترس نیست در پایان هر بخش از این کتاب، نظرات ایشان از ترجمه فارسی رساله أجوبة الاستفتاءات که مربوط به همان بخش است عیناً درج شده است.۹- در بخش پایانی رساله های مراجع عظام، مسائل مستحدثه ای( در رابطه با معاملات بانکی ، سفته، بیمه ، دفاع، و غیره) آمده است. که چون با یکدیگر قابل تلفیق نبوده بصورت جداگانه تنظیم گردیده است، هر چند سعی شده حتی المقدور نظراتی که نزدیک به یکدیگر است تلفیق شود.