معنی کلمه توصیه به تهجد در دانشنامه اسلامی
ان ربک یعلم انک تقوم ادنی من ثلثی الیل ونصفه وثلثه وطـائفة من الذین معک والله یقدر الیل والنهار علم ان لن تحصوه فتاب علیکم فاقرءوا ما تیسر من القرءان علم ان سیکون منکم مرضی وءاخرون یضربون فی الارض یبتغون من فضل الله وءاخرون یقـتلون فی سبیل الله فاقرءوا ما تیسر منه...(پروردگارت می داند که تو و گروهی از آنها که با تو هستند نزدیک دو سوم از شب یا نصف یا ثلث آن را به پا می خیزند؛ خداوند شب و روز را اندازه گیری می کند؛ او می داند که شما نمی توانید مقدار آن را (به دقت) اندازه گیری کنید (برای عبادت کردن)، پس شما را بخشید؛ اکنون آنچه برای شما میسر است قرآن بخوانید او می داند بزودی گروهی از شما بیمار می شوند، و گروهی دیگر برای به دست آوردن فضل الهی (و کسب روزی) به سفر می روند، و گروهی دیگر در راه خدا جهاد می کنند (و از تلاوت قرآن بازمی مانند)، پس به اندازه ای که برای شما ممکن است از آن تلاوت کنید و نماز را بر پا دارید و زکات بپردازید و به خدا «قرض الحسنه» دهید (در راه او انفاق نمایید) و (بدانید) آنچه را از کارهای نیک برای خود از پیش می فرستید نزد خدا به بهترین وجه و بزرگترین پاداش خواهید یافت؛ و از خدا آمرزش بطلبید که خداوند آمرزنده و مهربان است!) (مقصود از «فاقرءوا» تخفیف در قیام شبانه از لحاظ مقدار برای عموم مکلفان است.)
اهمیت تهجد
تهجد در اسلام از اهمیت و جایگاه والایی برخوردار است، براین اساس، قرآن کریم در آیاتی پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم و مسلمانان را به تهجد و عبادت خدا در شب ترغیب کرده است؛ از جمله در آیه ۷۹ سوره اسراء :«و مِنَ الَّیلِ فَتَهَجَّد بِهِ نافِلَةً لَکَ». در آیه ای دیگر قرآن کریم به شفع و وتر سوگند یاد کرده است:«والشَّفعِ والوَتر» که بر اساس برخی روایات مراد از شفع و وتر سه رکعت پایانی نمازشب است. در آیاتی دیگر شب زنده داری از اوصاف و ویژگی های مؤمنان :«اِنَّما یؤمِنُ بِٔیتِنَا الَّذینَ... • تَتَجافی جُنوبُهُم عَنِ المَضاجِعِ»، پرهیزکاران:«اِنَّ المُتَّقینَ... • کانوا قَلیلاً مِنَ الَّیلِ ما یهجَعون»، بندگان خاص خداوند:«و عِبادُ الرَّحمنِ... • والَّذینَ یبیتونَ لِرَبِّهِم سُجَّدًا و قِیما»، بندگان صالح:«یتلونَ ءایتِ اللّهِ ءاناءَ الَّیلِ و هُم یسجُدون • و اُولئِکَ مِنَ الصّلِحین»، نیکوکاران:«اِنَّهُم کانوا قَبلَ ذلِکَ مُحسِنین • کانوا قَلیلاً مِنَ الَّیلِ ما یهجَعون» و عالمان ربانی :«اَمَّن هُوَ قنِتٌ ءاناءَ الَّیلِ ساجِدًا وقائِمًا... هَل یستَوِی الَّذینَ یعلَمونَ والَّذینَ لا یعلَمونَ» دانسته شده است؛ همچنین در احادیث یکی از مصادیق « ذاکران خدا » که در آیه ۳۵ احزاب به آنان وعده مغفرت و اجر عظیم داده شده:«والذّاکِرینَ اللّهَ کَثیرًا والذّاکِرتِ» متهجدان ذکر شده است چنان که یکی از مصادیق باقیات صالحات که ثواب آن نزد خداوند پایدار دانسته شده:«والباقِیاتُ الصّالِحتُ خَیرٌ عِندَ رَبِّکَ ثَوابًا» تهجد به شمار رفته است.
← اهمیت شب زنده داری در احادیث
۱. ↑ مزمل/سوره۷۳، آیه۲۰.
...