معنی کلمه تعجب از بشر بودن انبیا در دانشنامه اسلامی
«او عجبتم ان جاءکم ذکر من ربکم علی رجل منکم لینذرکم ولتتقوا ولعلکم ترحمون•... • او عجبتم ان جاءکم ذکر من ربکم علی رجل منکم لینذرکم واذکروا اذ جعلکم خلفاء من بعد قوم نوح وزادکم فی الخلق بصـطة فاذکروا ءالاء الله لعلکم تفلحون؛ آیا تعجب کردید که بر مردی از خودتان پندی از جانب پروردگارتان برای شما آمده تا شما را بیم دهد و تا شما پرهیزگاری کنید و باشد که مورد رحمت قرار گیرید•... • آیا تعجب کردید که بر مردی از خودتان پندی از جانب پروردگارتان برای شما آمده تا شما را هشدار دهد و به خاطر آورید زمانی را که ( خداوند ) شما را پس از قوم نوح جانشینان (آنان) قرار داد و در خلقت بر قوت شما افزود پس نعمتهای خدا را به یاد آورید باشد که رستگار شوید.»
پاسخ نوح
گفتار دیگری را از نوح علیه السّلام می خوانیم که در برابر اظهار تعجب قوم خود از اینکه چگونه ممکن است انسانی عهده دار رسالت پروردگار گردد، بیان کرده است: " آیا تعجب کرده اید که انسانی مامور ابلاغ رسالت پروردگار گردد و دستورات بیدار کننده او بر این انسان نازل شود تا شما را از عواقب سوء اعمالتان بر حذر دارد و به آئین پرهیزگاری دعوت کند، تا مشمول رحمت الهی شوید" (ا و عجبتم ان جاءکم ذکر من ربکم علی رجل منکم لینذرکم و لتتقوا و لعلکم ترحمون). یعنی این موضوع چه جای تعجب است؟ زیرا یک انسان شایسته، استعداد انجام این رسالت را بهتر از هر موجود دیگر دارد، به علاوه انسان است که می تواند رهبر انسانها شود، نه فرشتگان و نه غیر آنها.ولی به جای اینکه دعوت چنین رهبر دلسوز و خیرخواه و آگاهی را بپذیرند، " همه گفته های او را تکذیب کردند و در برابر دعوتش سر تسلیم فرود نیاوردند، هر چه نوح علیه السّلام بیشتر تبلیغ می کرد، آنها بر لجاجت و سرسختی خود می افزودند.
پاسخ هود
هود علیه السّلام در این جمله مانند نوح علیه السّلام تعجب قوم را بی مورد دانسته و از نعمتهای الهی دو نعمت را که بسیار روشن بوده، ذکر فرموده است، یکی اینکه خداوند آنان را پس از انقراض قوم نوح، خلیفه خود قرار داده و دیگر اینکه به آنها درشتی هیکل و نیروی بدنی فراوان ارزانی داشته است. از همین جا معلوم می شود که قوم هود علیه السلام، دارای تمدن بوده و تقدم بر سایر اقوام داشته و قوه و قدرت بیشتری را دارا بودند. هود علیه السّلام بعد از ذکر این دو نعمت اشاره به سایر نعمت های الهی نموده و فرموده: " فاذکروا آلاء الله لعلکم تفلحون... ". نعمتهای پروردگار را، برای آنان شرح می دهد و می گوید:"به خاطر بیاورید که خداوند شما را جانشینان قوم نوح قرار داد و هنگامی که آنها بر اثر طغیانشان بوسیله طوفان نابود شدند، سرزمینهای وسیع و گسترده آنان را با تمام نعمتهایی که داشتند در اختیار شما قرار داد" (و اذکروا اذ جعلکم خلفاء من بعد قوم نوح). به علاوه" به شما قدرت فوق العاده جسمانی و نیروی بدنی عنایت کرد" (و زادکم فی الخلق بصطة). جمله" زادکم فی الخلق بصطة" (شما را از نظر آفرینش گسترش داد) ممکن است -همانطور که در بالا اشاره کردیم- اشاره به قدرت جسمانی قوم عاد باشد، زیرا هم از آیات مختلف قرآن و هم از تواریخ برمی آید که آنها مردمی درشت استخوان و قوی پیکر و نیرومند بودند، در آیه ۱۵ سوره فصلت از قول آنها می خوانیم" من اشد منا قوة": " چه کسی از ما نیرومندتر است" و در آیه ۷ سوره حاقه در مورد بلائی که به جرم اعمالشان بر سر آنها آمد می خوانیم" فتری القوم فیها صرعی کانهم اعجاز نخل خاویة": " قوم عاد را می دیدی که بر اثر طوفان آن چنان روی زمین افتاده اند که گویا تنه های درختان نخل بود که به روی زمین افتاده بود"! و نیز می تواند اشاره به افزایش ثروت و قدرت مالی و تمدن ظاهری و پیشرفته آنها بوده باشد، آن چنان که از آیات دیگر قرآن و تواریخ استفاده می شود، ولی احتمال اول با ظاهر آیه متناسبتر است.و در پایان به آن جمعیت خودخواه خاطرنشان می سازد که" نعمتهای گوناگون پروردگار را به خاطر بیاورید تا حس شکرگزاری شما برانگیخته شود و در برابر فرمان او تسلیم شوید شاید رستگار گردید" (فاذکروا آلاء الله لعلکم تفلحون).
تعجب کفار
...