معنی کلمه تسخیر شب در دانشنامه اسلامی
تسخیر شب برای انسانها، از آیات الهی استوسخر لکم الیل... ان فی ذلک لایـت لقوم یعقلون. او شب و روز و خورشید و ماه را مسخر شما در این، نشانه هایی است (از عظمت خدا،) برای گروهی که عقل خود را به کار می گیرند
تعقل در آیت الهی
راه شناخت آیت الهی بودن تسخیر شب برای انسانها تعقل و خردورزی است.هو الذی... • وسخر لکم الیل... ان فی ذلک لایـت لقوم یعقلون. او شب و روز و خورشید و ماه را مسخر شما در این، نشانه هایی است (از عظمت خدا،) برای گروهی که عقل خود را به کار می گیرنددر این تسخیر نیز برای مردمی که در باره خداوند تعقل کنند، دلایلی است. آنها پی می برند که تسخیر کننده شب و روز و ماه و خورشید، مدبری است قادر و عالم و حکیم.
تحت تسخیر خداوند
خداوند، تسخیرکننده شب، برای بهره برداری انسانها است.الله الذی... • ... وسخر لکم الیل.. و خورشید و ماه را- که با برنامه منظمی در کارند- به تسخیر شما درآورد و شب و روز را (نیز) مسخر شما ساختهو الذی... • وسخر لکم الیل.. او شب و روز و خورشید و ماه را مسخر شما در این، نشانه هایی است (از عظمت خدا،) برای گروهی که عقل خود را به کار می گیرندانسان از دیدگاه قرآن آن قدر عظمت دارد که همه این موجودات به فرمان" الله" مسخر او گشته اند، یعنی یا زمام اختیارشان بدست انسان است، و یا در خدمت منافع انسان حرکت می کنند، و در هر حال آن قدر به این انسان عظمت داده شده است که به صورت یک هدف عالی در مجموعه آفرینش در آمده است.خورشید برای او نور افشانی می کند، بسترش را گرم می سازد، انواع گیاهان برای او می رویاند محیط زندگانیش را از لوث میکربهای مزاحم پاک می کند، شادی و سرور می آفریند، و مسیر زندگی را به او نشان می دهد.ماه، چراغ شبهای تاریک او است، تقویمی است طبیعی و جاودانی، جزر و مدی که بر اثر ماه پیدا می شود، بسیاری از مشکلات انسان را می گشاید، درختان زیادی را (به خاطر بالا آمدن آب نهرهای مجاور دریاها) آبیاری می کند، دریای خاموش و راکد را به حرکت در می آورد و از رکود و گندیدن حفظ می کند و اکسیژن لازم بر اثر تموج در اختیار موجودات زنده دریاها می گذارد.بادها، کشتی ها را در سینه اقیانوسها به حرکت در می آورند و بزرگترین مرکب و وسیعترین جاده های انسان را همین کشتی ها و همین دریاها تشکیل می دهند، تا آنجا که گاهی، کشتیهایی به عظمت یک شهر و با همان جمعیت که در یک شهر کوچک زندگی می کنند بر پهنه اقیانوسها به حرکت در می آیند.نهرها، در خدمت او هستند، زراعتهایش را آبیاری و دامهایش را سیراب و محیط زندگیش را با طراوت و حتی مواد غذائیش (ماهیها) را در دل خود برای او می پرورانند. تاریکی شب همچون لباسی او را می پوشاند، و آرامش و راحتی به او ارزانی می دارد، و همچون یک باد زن، حرارت سوزنده آفتاب را تخفیف می دهد و به او جان و حیات تازه می بخشد.و سرانجام روشنایی روز، او را به حرکت و تلاش دعوت می کند، و گرمی و حرارت می آفریند و در همه جا جنبش و حرکت ایجاد می کند.و خلاصه همه از بهر او سرگشته و فرمانبردارند و بیان و شرح این همه نعمت علاوه بر اینکه در انسان شخصیت تازه ای می آفریند و او را به عظمت مقام خویش آگاه می سازد، حس شکر گزاریش را نیز برمی انگیزد.از این بیان ضمنا این نتیجه بدست آمد که" تسخیر" در فرهنگ قرآن به دو معنی آمده است، یکی در خدمت منافع و مصالح انسان بودن (مانند تسخیر خورشید و ماه) و دیگری زمام اختیارش در دست بشر بودن (مانند تسخیر کشتی ها و دریاها).و اینکه بعضی پنداشته اند که این آیات اشاره به اصطلاحی است که امروز برای تسخیر داریم (مانند تسخیر کره ماه بوسیله مسافران فضایی) درست به نظر نمی رسد، زیرا در بعضی از آیات قرآن می خوانیم و سخر لکم ما فی السماوات و ما فی الارض جمیعا منه که نشان می دهد همه آنچه در آسمانها و همه آنچه در زمین است مسخر انسان است، در حالی که می دانیم مسافرت فضانوردان به همه کرات آسمانی قطعا محال است.آری در قرآن بعضی آیات دیگر داریم که ممکن است اشاره به این نوع تسخیر باشد که به خواست خدا در تفسیر سوره" الرحمن" از آن بحث خواهیم کرد (درباره مسخر بودن موجودات در برابر انسان در ذیل آیه ۲ سوره رعد نیز بحثی داشتیم).
نعمت تسخیر شب
...