ترکستان نامه

بعداز منظم کردن امور فارس و خوزستان که با نظر و دستور خلیفه انجام شده بود، توقف بیش از اندازه یعقوب در فارس و حرکت او به سمت خوزستان و دجله موجب نگرانی خلیفه گردید که باعث شد خلیفه فرمانی را به وی ابلاغ کند. در این حین سفیران ترکستان، هند، سند، چین، زنگ و روم همراه با هدایا و نامه‌های فراوان به دیدار یعقوب در جندی شاپور رفتند و در این دیدار وی را «ملک الدنیا» خواندند که این اتفاق موجب نگرانی بیش از پیش خلیفه شد و کینه خلیفه را افزایش داد؛ بنابراین، خلیفه با مشورت با برادر خود تصمیم گرفت که از طریق مکر و حیله و توطئه، یعقوب را متوقف سازد چون قدرت کافی برای مقاومت در برابر یعقوب را نداشت و اینکه یعقوب بسیار معروف و خوشنام شده بود.

در اوایل دی ۱۲۹۱ نمایندگی سیاسی روسیهٔ تزاری در ترکستان از امیر بخارا درخواست کرد که روزنامهٔ «بخارای شـریف» را تعطیل کند. البته امیر این درخواست را با گرمی پذیرفت. به تاریخ ۱۲ دی ۱۲۹۱ پیتروف، نماینده روسیه در بخارا، از طرف امیر عالم خان، امیر امارت بخارا، نامه تهدیدآمیزی به سردبیر روزنامهٔ «بخارای شریف»، میرزا جلال یوسف زاده نوشت که در آن چنین حکم صادر شده بود: «موافق خواهش اعلیحضرت امیر بخارا از همین روز اعتبار نشر بخارای شـریف... ممنوع می‌شود.» بدین‌ترتیب روزنامهٔ «بخارای شـریف» پس از نشر ۱۵۳ شماره در ۱۲ دی ۱۲۹۱ (۲ ژانویه ۱۹۱۳)، با درخواست نمایندگی سیاسی روسیهٔ تزاری و توافق امیر عالم خان، امیر بخارا تعطیل شـد.

در این پیام، از یک طرف چنگیز خان خود را قدرتمند، صاحب چین و سرزمینش را معدن سپاه معرفی می‌کند و از طرفی دیگر سلطان را پسر خود خوانده بود که این خطاب به نوعی سلطان را زیر دست او قرار می‌داد و سلطان از این نکته رنجید به علاوه که این پیام ثابت می‌کند که چنگیز خان در این زمان قصد حمله به غرب را ندارد. به صورت پنهانی با محمود خوارزمی فرستاده چنگیز صحبت کرد تا اطلاعات دقیق‌تری از قدرت چنگیز خان به دست آورد و وقتی محمود خوارزمی رنجش سلطان را از نامه چنگیز خان دید با سیاست و تدبیر سلطان را آرام کرد و او را تشویق به صلح نمود و روابط تجاری بین ترکستان و ایران همانگونه که چنگیز خان می‌خواست؛ برقرار شد.

به زبان سغدی در ایالت قدیم سخن گفته می‌شد که مهم‌ترین شهرهای آن سمرقند و بخارا بوده‌است. علاوه بر این ایالت علاوه بر ایالت سغد، زبان سغدی در نواحی درگیر مانند واحه‌های تورفان در ترکستان شرقی به عنوان زبان مراودات تجاری و فرهنگی و زبان اداری و تألیف و تصنیف رواج داشته‌است. از کتیبه بوگوت[Latin ۱] در مغولستان، که متعلق به اندک زمانی پس از ۵۸۱ میلادی است، چنین برمی‌آید که زبان سغدی زبان رسمی نخستین امپراتوری ترکان بوده‌است. این زبان نه تنها در سکه‌های حکمران‌های سغد، بلکه در اسناد رسمی و نامه‌ها نیز به کار می‌رفت و در آسیای میانه به عنوان زبان میانجی[Latin ۲] از قرن ششم تا دهم میلادی (چهارم هجری) معمول بود. با گسترش زبان فارسی در آسیای میانه از حدود قرن چهارم هجری، سغدی به تدریج از اهمیت افتاد. با این همه، به عنوان زبان تکلم تا حمله مغول در قرن هفتم هجری همچنان به حیات خود ادامه داد. بازمانده‌ای از این زبان اکنون در دره رودخانه زرفشان در شمال کوه یغناب (در جمهوری تاجیکستان) متداول است. آثار سغدی را بر حسب موضوع، می‌توان به دو دسته عمده دینی و غیردینی تقسیم کرده.