[ویکی فقه] ترحم مشایخ بر راوی، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث بوده و از اسباب مدح راوی به شمار می رود. منظور از "ترحم" آن است که پس از اسم راوی گفته شود "(رحمة الله علیه)" که ممکن است از سوی امام (علیه السّلام)، جلیل، احد الاعلام و یا مشایخ صورت گیرد که این ها از اسباب مدح است. توضیح اصطلاح در مورد "ترحم مشایخ بر راوی" گفته شده:۱- ممکن است مفید وثاقت باشد؛۲- دلالت بر وثاقت و دیانت نمی کند ولی فی الجمله خالی از حسن نیست.
جملاتی از کاربرد کلمه ترحم مشایخ بر راوی
بی تردید در میان طریقتها، طریقتی که به آداب و ارکان بیشترین عنایت را نشان میداد و بیشترین آیین و رسوم را داشت طریقت مولویه بود. وابستگان طریقت مولویه مراتبی هم در میان خود داشتند. نخستین مرتبه از آن مراتب «محب» بود. محب کسی بود که به طریقت انتساب جسته باشد و از طرف یکی از مشایخ بر سلکهٔ او تکبیر خوانده شده بود. بعد از محب، «چله» و آنگاه به ترتیب «درویش مطبخ (خان)»، «درویش (دده)»، «چله شکستن»، «ضابطان درگاه»، «خدمات مطبخ»، «شیخ»، «خلیفه» و از سویی دیگر «مثنویخوانان» بود.
الاصطناع: بدین آن خواهند که خداوند تعالی بنده را مهذب گرداند به فنای جملهٔ نصیبها ازوی و زوال جملهٔ حظّها، و اوصاف نفسانی وی را اندر وی مبدّل گرداند تا به زوال نعوت و تبدیل اوصاف از خود بی خود شود، و مخصوصاند بدین درجت پیغمبران علیهم السّلام بدون اولیا و گروهی از مشایخ بر اولیا هم روا دارند این صفت.