معنی کلمه ترجمه معجم الادباء در دانشنامه اسلامی
عبد المحمد آیتی در سال ۱۳۰۵ شمسی در بروجرد متولد شد. درس خواندن را از مکتب خانه شروع کرد و سپس به مدرسه رفت. پس از پایان دبستان در مهر ماه سال ۱۳۲۰ وارد دبیرستان شد. تا کلاس سوم دبیرستان درس خواند ولی علاقه او به دروس حوزوی در سال ۱۳۲۳ او را به مدرسه آقا یا مدرسه نوربخش بروجرد کشانید. در مهر ماه سال ۱۳۲۴ به قم رفت. در مهر ماه ۱۳۲۵ از قم عازم تهران شد و پس از گرفتن تصدیق مدرسی آن وقت در کنکور دانشکده معقول و منقول شرکت کرد و قبول شد. در خرداد سال ۱۳۲۸ به اخذ درجه لیسانس نائل آمد و چون دوره علوم تربیتی و روانشناسی را هم دیده بود برای تدریس در دبیرستانها به استخدام وزارت فرهنگ (آموزش و پرورش) در آمد و در مهرماه سال ۱۳۲۸ به دبیری دبیرستانهای بابل منصوب شد. دو سال در بابل تدریس کرد و سپس به خرم آباد لرستان منتقل شد. در مهرماه ۱۳۳۰ از خرم آباد به تهران منتقل شد و از آنجا به ساوه و چندی در گرمسار اقامت گزید. در مهرماه ۱۳۴۸ به پیشنهاد مرکز انتشارات آموزشی به تهران آمد و در آن مرکز به کار مشغول شد. ده سال سردبیر ماهنامه آموزش و پرورش بود تا در سال ۱۳۵۹ بازنشسته شد. پیش از بازنشستگی کتابهای باتلاق، کشتی شکسته، کالسکه زرین، تحریر تاریخ وصاف و ترجمه تقویم البلدان را منتشر کرده بود. در دوره بازنشستگی تاریخ ابن خلدون (العبر) را در شش جلد ترجمه کرد و کتابهایی نظیر تاریخ دولت اسلامی در اندلس در ۵ جلد و تاریخ ادبیات زبان عربی و تاریخ فلسفه در جهان اسلام و... را ترجمه کرد. از وی ترجمه های گوناگون دیگری بر جای مانده است.
معرفی کتاب
« معجم الادباء » اثر یاقوت حموی است که توسط دکتر عبد المحمد آیتی به زبان فارسی برگردانده شده است. مترجم در این ترجمه پیرایش و تخلیصی را اعمال کرده که این تخلیص و پیرایش بیشتر متوجه اشعار شاعران است نه مطالب تاریخی. به گفته مترجم این ترجمه بر مبنای «معجم الادباء» به تحقیق و تصحیح دکتر احسان عباس صورت گرفته است. به گفته دکتر عبد المحمد آیتی، یاقوت در این کتاب شرح حال ۱۲۶۷ نفر را یاد آور شده است. آیتی کل «معجم الادباء» را در دو جلد به صورت خلاصه آورده است. این ترجمه دارای فهرست مفصلی است.
منابع معجم الادباء
منابع مهمی که یاقوت در نگارش این اثر از آنها بهره مند گشته است عبارتند از: فهرست ؛ ابن ندیم ، یتیمة الدهر ثعالبی ، تاریخ بغداد خطیب ، تاریخ دمشق ابن عساکر ، تاریخ نیشابور حاکم ، المقتبس ابن حیان ، معجم الشعراء مرزبانی فریدة القصر عماد اصفهانی ، مراتب النحویین ابو طیب لغوی ، نشور المحاضره تنوخی ، اخلاق الوزیرین ابو حیان توحیدی ، طبقات النحویین زبیدی ، جذوة المقتبس حمیدی، الصله ابن شکوال ، الذخیره ابن سام و...
نسخه شناسی
...