تابیت تی
جملاتی از کاربرد کلمه تابیت تی
سکاها، مظاهر طبیعت را میپرستیدهاند و بزرگترین مراسم دینی را دربارهٔ تابیتی ایزدبانوی بزرگ که نماد آتش و شاید جانوران بود؛ برپا میداشتند. تنها همین الهه در آثار هنری آنها دیده میشود. روستوتسف کشف کرده که الهه مزبور را در روسیه جنوبی؛ مدتها پیش از پیدایی سکاها در آنجا میپرستیدهاند. تندیسهای کوچک سفالین این الهه در عصر مفرغ، در ناحیهای واقع در کوههای اورال و رودخانه دنیپر و حتی بیشتر در طول رودهای بوگ و دونتس وجود داشت. در کریمه از این الهه، تندیس مربوط به پیش از سدهٔ نهم پیش از میلاد کمتر دیده میشود و در این مورد، او را ایستاده و در حالتی که کودکی را در آغوش گرفتهاست میبینیم.
«آرسِ» سکایی، خدای جنگ سکاها و معادل خدای یونانی آرسAres، با خدای ایرانی وَرثرغنهVərᵊϑraγna برابر است. احتمالاً این خدا فرزند تابیتی بوده است. «آرسِ» سکاها همچنین خدای پادشاهی بود و در پرستش او از اسب و خون و بازوی راست اسیران استفاده میشد که نمادی از سرعت اسبان و قدرت مردان بود.
تابیتی مهمترین الهه در میان سکاها بود، اما او را به تصویر نمیکشیدند و به جای آن، آتشدان نماد او بود. این آتشدان در مرکز هر خانواده و قبیله قرار داشت و نماد قدرت و حاکمیت بود. آتشدان دربار شاهی نیز به تابیتی منسوب بود و نماد قدرت پادشاه بهشمار میرفت.
یکی از پژوهشگران سکاشناس به نام تروگ پمپهای داستانی روایت میکند که در آن بین سکاها و مصر باستان اختلافی بر سر کهنبودن این دو قوم درمیگیرد. هر طرف برای اثبات ادعای خود بر این نکته پافشاری میکند که آیا در آغاز جهان از آب پوشیده بوده یا از آتش. رفسکی این دو عنصر را به ترتیب با نو و تابیتی مطابق میداند.
چیست این بی تابیت امروز ای آتش عذار چون دل عاشق نداری یک نفس جایی قرار