بلغور وا
معنی کلمه بلغور وا در فرهنگ فارسی
جملاتی از کاربرد کلمه بلغور وا
ـ بهبود گوارش: این سودمندی بلغور یا گمنه را می‌توان به فیبر موجود در آن نسبت داد. بلغور حاوی مقدار قابل توجهی فیبر نامحلول است که به سلامت دستگاه گوارش کمک می‌نماید. این فیبر نامحلول عبور غذا و مواد زائد از طریق دستگاه گوارش را برای کمک به جلوگیری از یبوست تسریع می‌نماید. این سبب حفظ سلامت روده بزرگ شده و خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش می‌دهد.
بلغور یاگمنه عطر و طعمی همانند آجیل (مغزهای موجود در آجیل) دارد و بسیار مغذی است. این نوع از غلات کالری و چربی کمی دارد اما سرشار از پروتئین و فیبر می‌باشد. این امر آن را به یک غذای ایده آل برای جایگزینی غلات تصفیه شده نظیر برنج سفید ـ که دارای شاخص قند خون بالا می‌باشد ـ تبدیل نموده‌است. بلغوریا گمنه مزایای متعددی دارد که در قسمت پایین برخی از آن‌ها را که مربوط به سلامتی فرد می‌باشند مورد بررسی قرار می‌دهیم.
این نان را از خمیرابه ذرت خوشه‌ای، آرد ذرت یا بلغور، آب گرم، مخمر نان و مقداری نمک تهیه می‌کنند. مخلوط را با دست هم می‌زنند تا نرم و خمیری شود. سپس خمیر را یک شب می‌گذارند تا بماند و تخمیر شود. نان پس از پخت به‌طور معمول برای صبحانه صرف شود. یک نوع از این نان وجود دارد که طعمی شیرین دارد و با تخم‌مرغ درست می‌شود، و همچنین نوع دیگری که دارای ادویه است و معمولاً در خانواده‌های سومالیایی در صبحانه در طول عیدی به نام «کامبابور» (یا «آمبابور») خورده می‌شود. این نان به‌طور سنتی روی یک اجاق فلزی مدور به نام «تاوه» پخته می‌شود. این نان را همچنین، می‌توان در یک ماهی‌تابه معمولی نیز پخت.
شیوه برگزاری مراسم سوت آشی در روستاها و شهرهای مختلف منطقه بزچلو شهرستان کمیجان در فهرست آثار ناملموس ملی به ثبت رسید. این مراسم هرساله در نیمه دوم اردیبهشت‌ماه یا نیمه اول خردادماه با جمع‌آوری شیر دام‌ها توسط خانم‌ها آغاز می‌شود. آش شیر با ترکیب شیر و بلغور گندم تهیه می‌شود. با توجه به تعطیلی روز جمعه، این روز برای برگزاری این مراسم در نظر گرفته می‌شود. قاعده کار نیز چنین است که این مراسم معمولاً در کنار آب‌های روان و جاری دایر شود. در گذشته برای گرفتن جای مناسب در کنار مظهر قنات اصلی، اول صبح بچه‌ها را به آن‌جا می‌فرستادند و هرکس تلاش می‌کرد که نزدیک آب جای مناسبی بگیرد. برای برگزاری مراسم شاد سوت آشی، خانم‌ها با کمک اعضای خانواده وسایل مورد نیاز مانند زیرانداز، ظروف، آشپزخانه، وسایل چای و غیره را به محل مورد نظر حمل می‌کنند و مشغول پخت و پز آش می‌شوند. در چند دهه قبل مردها که از اول صبح برای جمع‌آوری هیزم به صحرا می‌رفتند، حدود ساعت ده صبح از صحرا برگشته و در کنار قنات به سایر اعضای خانواده خود ملحق می‌شدند.
دوره تابستان کوتاه وبیشتر سال سرما حاکم است. گویش مردم زبان ترکی شاخه آذری و از چهار طایفه کوسه، قریه (قرایی)، تین و دوقیه و تیره‌های اردلان و قوچو تشکیل شده‌اند. شغل اصلی اکثر مردم دامپروری کوچ رو به‌صورت ییلاق و قشلاق و همچنین به باغداری و کشاورزی مشغول هستند. نژاد گوسفند اصیل کردی این روستا طرفداران زیادی دارد. بهترین و با کیفیت‌ترین روغن زرد گوسفندی (سارویاق) و ماست خیکی (تخمه قتیق) منطقه هزار مسجد در این روستا تولید می‌شود. با توجه به کوهستانی و سرد سیر بودن روستا محصول باغی سیب درختی، سیب زمینی، گردو، آلو، زردآلو، گیلاس، آلبالو و… در این روستا برداشت می‌شود. این روستا پایتخت فرش دستباف به‌خصوص پالاس می‌باشد. پالاس بلغور در شمال شرق کشور شناخته شده و به چندین کشور صادر می‌شود.
این غذا شباهت زیادی به آش بلغور دارد. قدیمی‌ها به آن «چوینمه دنیک» هم می‌گویند. یعنی دنیک جویدنی. وجه تسمیه آن مشخص نیست. ظاهراً به دانه اشاره دارد، دانه‌های ریز. بی ربط هم نیست. چون برای دنیک باید گندم‌ها را در آب گذاشت. سپس با هاون کوبید تا پوست آن جدا شود. گندم باید به اندازه ای خرد شود که درشت تر از بلغور باشد. از طرفی یکی از حبوبات اصلی این غذا به اصطلاح محلی میلکک (شبیه عدس) است.
به دیگر غذاهای کاشمر می‌توان به اشکنه قورمه، اشکنه دانه، اشکنه بلغور، کمه جوش، آش کمای، گرماست، مسکه و… اشاره کرد.
یکی از محبوب‌ترین غذاهای منطقه سیستان کشک زرد است که هیچ شباهتی به دیگر کشک‌ها ندارد. کشک زرد که با عنوان کشک سیستانی نیز شناخته می‌شود نوعی فراورده لبنی - غله‌ای ست و شکل پودری و زردرنگ دارد. کشک زرد از ترکیب ادویه، زردچوبه و گندم بلغور شده به دست می‌آید، به طوری که این مواد را به مدت یک هفته تا ۱۰ روز در کیسه‌ای نخی می‌گذارند، سپس آن را درآورده و پس از ورز دادن، پودر و به عنوان یک غذای مقوی میل می‌کنند. سیستانی‌ها کشک زرد را با روغن تفت می‌دهند و سپس به آن آب اضافه می‌کنند تا شکلی سوپ مانند به خود بگیرد؛ در نهایت در آن نان تیلیت کرده و نوش جان می‌کنند. به‌طور کلی باید توضیح دهیم که نحوه آماده‌سازی این غذا به سوپ نیمه آماده شباهت دارد و از آن جایی که سرعت درست کردن آن بسیار بالاست، می‌توان به راحتی در هر زمانی از روز آن را نوش جان کرد.
آش بلغور از جمله اش‌های خوشمزه دیار آذربایجان است. آذری‌ها به این آش یارما آشی می‌گویند
جو دوسر نوعی دانه غلات است که معمولاً برای دانه‌های آن که برای غذا استفاده می‌شود، کشت می‌گردد. جو دوسر یک دانه مغذی هست که اغلب به عنوان بلغور جو دوسر یا در پخت استفاده می‌شود. جو دوسر منبع خوبی از فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی است که آن را به یک مکمل سالم برای رژیم غذایی تبدیل کرده است.