برش باستان شناختی

باستان شناسان معتقدند که، یافته‌هایی از پایین‌ترین لایه‌ها مربوط به دوره قبل از فرهنگ آشولی (با قدمت ۷۳۰٫۰۰۰ الی ۱٫۸۰۰٫۰۰۰ سال) می‌باشند، که از بسیاری جهات تشابهاتی با فرهنگ الدوایی معروف به تنگ الدوای تانزانیا دارند. به دلیل کیفیت پایین کاوش‌های باستان شناختی دهه ۱۹۶۰، که در آن‌ها هیچ داده‌ای مرتبط با سنگواره‌شناسی جمع‌آوری نشده، اطلاعات دقیقی پیرامون ترتیب زمانی پیدایش لایه‌ها در دست نیست. کاوش‌ها در اواسط دهه ۱۹۹۰ از سر گرفته شد.

در بررسی‌های باستان شناختی که در ۲۵ درصد از دشت کوزران انجام شده تاکنون ۸۴ محوطه و تپه باستانی مربوط به دوران‌هایی از نوسنگی (هزاره نهم، هشتم پ. م) تا پایان روزگار قاجاریان شناسایی شده‌است.

فصل اول: به جغرافیای طبیعی و انسانی شهرستان پرداخته و مطالب آن برگرفته از کتب جغرافیای منتشر شده در مورد شهرستان و در مواردی برگرفته از متون تاریخی و بررسی‌های باستان شناختی در منطقه است.

سفال لعاب لکه ای یا لعاب پاشیده و نقش كنده درگلابه(اسگرافيتو): همانند سفال با لعاب لكه اي، سفال اسگرافيتو هم پيشينه اي نسبتاً پیچیده دارد. (مورگان ، 1384: 25) بطور کلی در مورد سفال موسوم به اسگرافیتو گفتنی است فن آوری این نوع سفال جدید است و ممکن است جنس خاک آن قرمز، با لعاب سفید خالص و نقوش حکاکی شده باشد و اینکه نوع لعاب آن سربی است (همانجا) این فن آوری باعث توقف تولید ظروف با سبک لعاب لکه ای قرن سوم شد، در مورد منشا آن نظریات متعددی ارائه گردیده است به عقیده لین و فهیرواری، نمونه های نخستین ظروف نقش کنده در گلابه(اسگرافیتو) از چین و مصر دوره قبطی (متعلق به سده های پنجم تا هفتم م.) شناسایی شده اند(Lane, 1937-8 :Fehervari, 2000 ) در محدوده جهان اسلام نیز زاره (Sarre) برای نخستین باردرکاوش های سامره (1913-1911.م) قطعات و نمونه های نقش کنده در گلابه را بدست آورد و درگزارش خود به عنوان دومین گروه عمده درمیان گروه های پنچگانه سفالینه های سامرا نام برد (Sarre,1925) السترنورثچ(Northedge) این گونه سفالینه ها را مربوط به حدود سده های سوم و چهارم هجری تاریخگذاری نموده_(Northedge,1985). با توجه به کاوش های باستان شناختی درمحوطه های اسلامی در ایران و کشف قطعات فراوانی از این سفال مقاله های متعددی برای معرفی و تاریخگذاری این گونه سفالینه ها به نگارش درآمده است بهترین و جامع ترین معرفی و طبقه بندی در مورد این گونه سفالینه که برمبنای حوزه جغرافیایی صورت گرفته را میتوان درمقاله خانم میترا شاطری تحت عنوان «حوزه بندی گونه نقش کنده درگلابه در ایران» جستجوکرد(شاطری، 1394) .