ایه نفى عذاب بلابیان

معنی کلمه ایه نفى عذاب بلابیان در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] آیه نفى عذاب بلابیان. یکی از دلایل قرآنی بر برائت شرعی، آیه ۱۵ سوره اسراء است.
آیه نفی عذاب بلا بیان، از آیاتی است که برای اثبات برائت به آن استدلال شده است: "و ما کنا معذبین حتی نبعث رسولا؛ ما (کسی را) عذاب نمی کنیم، مگر آن که قبل از آن (به سوی او) رسولی را می فرستیم."
اسراء/سوره۱۷،آیه ۱۵.
مرحوم « آخوند خراسانی » معتقد است دلالت این آیه بر برائت از سایر آیات روشن تر می باشد.کیفیت استدلال به آیه چنین است:۱ فرستادن رسول، کنایه از بیان تکالیف و اتمام حجت می باشد.۲ خداوند در آیه، یک کبرای کلی را بیان فرموده است که تا تکلیف از جانب وی برای بندگان بیان نشودکسی را عذاب نمی کند. بنابراین، در مواردی که مکلف دچار شبهه وجوبی یا شبهه تحریمی می باشد و بعد از جست وجو، به دلیلی که حکم مسئله را بیان نماید دسترسی پیدا نمی کند، در صورت عدم انجام "مشکوک الوجوب" و انجام "مشکوک الحرمة" از عقوبت الهی ایمن می باشد.
نقد و ارزیابی
بر استدلال به آیه، اشکالاتی وارد شده است، از جمله آن که: این آیه، فعلیت عقوبت را نفی می کند نه استحقاق آن را و آن چه در برائت لازم است، نفی استحقاق است.
مغنیه، محمد جواد، علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید، ص۲۵۷-۲۵۸.
...

جملاتی از کاربرد کلمه ایه نفى عذاب بلابیان

و اما اشكال تفصيلى - اشكالى كه متوجه وجه اول است اين است كه به بيانى كه گذشت سياق آيه - آيه دوم در بيان مجمع - سياق تشدد و ترقى دادن مطلب است و اين با نفى عذاب در آيه قبليش نمى سازد، هر چند عذاب نفى شده در آن غير از عذابى باشد كه در دومى اثبات كرده .

از ظاهر سياقى كه در اين آيه و آيات قبل و بعد دارد بر مى آيد كه مراد از (تعذيب )تعذيب دنيوى و عقوبت استيصال باشد، و مؤ يد اين احتمال سياق نفى در (ما كنا معذبين ) است ، زيرا فرق است در اينكه گفته شود:(لسنا معذبين ) يا (لانعذب ) يا (لن نعذب ) و يا اينكه گفته شود: (ما كنامعذّبين ) كه در سه تعبير اول ، تنها نفى عذاب را مى رساند، و در تعبير چهارم استمرار نفى آن در گذشته را افاده مى كند، و مى فهماند كه سنت الهى جارى در امتهاى گذشته بر اين بوده است كه هيچ امتى را عذاب نمى كرد مگر بعد از آنكه رسولى به سويشان مى فرستاد و ايشان را از عذاب خدا مى ترساند.

علاوه ، اينكه بعد از دو آيه مى فرمايد: (و ما لهم ان لا يعذبهم الله و هم يصدون عنالمسجد الحرام ...) با نفى عذاب در دو آيه مورد بحث نمى سازد، براى اينكه ظاهر جمله مذكور اين است كه منظور از عذابى كه به آن تهديد كرده عذاب كشته شدن به دست مؤمنين است ، همچنانكه جمله بعديش كه مى فرمايد: (فذوقوا العذاب بما كنتم تكفرون )دلالت بر آن دارد.

اين در صورتى است كه مقصود از معذبين ، كفار قريش و مشركين عرب باشد، و اما اگرمقصود جميع عرب و يا همه امت باشد و منظور از جمله (و انت فيهم ) حيات داشتن رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) باشد، در اين صورت معناى آيه شريفه اين مى شودكه خداوند امت اسلام را مادام كه تو زنده اى به عذاب استيصال معذب نمى كند و چه بسا جمله بعديش كه مى فرمايد: (و ما كان الله معذبهم وهم يستغفرون ) اين معنا را تاييد كند، البته در اين صورت منظور نفى عذاب از جميع امت خواهد بود، و منافات با نزول عذاب بر بعض ايشان نخواهد داشت ، همچنانكه عذاب به معناى قتل و اسارت كه در آيات سابق گذشت بر سر بعضى از ايشان بيامد، و نيز به مقتضاى روايات ، خداوند گروهى از ايشان را ازقبيل ابى لهب و آنهايى كه رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) را استهزاء مى كردند عذاب نمود.