معنی کلمه ایثار انصار در دانشنامه اسلامی
ایثار ستایش انگیز مؤمنان انصار، در میزبانی مهاجران، در عین تنگدستی خود داشتند:«والذین تبوءو الدار والایمـن من قبلهم یحبون من هاجر الیهم ولایجدون فی صدورهم حاجة مما اوتوا ویؤثرون علی انفسهم ولو کان بهم خصاصة ومن یوق شح نفسه فاولـئک هم المفلحون.» «و (نیز) کسانی که قبل از (مهاجران) در (مدینه) جای گرفته و ایمان آورده اند هر کس را که به سوی آنان کوچ کرده دوست دارند و نسبت به آنچه به ایشان داده شده است در دلهایشان حسدی نمی یابند و هر چند در خودشان احتیاجی (مبرم) باشد آنها را بر خودشان مقدم می دارند و هر کس از خست نفس خود مصون ماند ایشانند که رستگارانند.»
شان نزول آیه
مفسران در شان نزول این آیه داستان های متعددی نقل کرده اند، ابن عباس می گوید، پیغمبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلّم روز پیروزی بر یهود بنی نضیر به انصار فرمود: «اگر مایل هستید اموال و خانه هایتان را با مهاجران تقسیم کنید، و در این غنائم با آنها شریک شوید، و اگر می خواهید اموال و خانه هایتان از آن شما باشد و از این غنائم چیزی به شما داده نشود»؟! انصار گفتند: هم اموال و خانه هایمان را با آنها تقسیم می کنیم، و هم چشم داشتی به غنائم نداریم، و مهاجران را بر خود مقدم می شمریم، آیه فوق نازل شد و این روحیه عالی آنها را ستود.
ایثار ویژگی انصار
درباره روحیات انصار چنین می گوید:" آنها چنان هستند که هر مسلمانی را به سوی آنها هجرت کند دوست دارند" (یحبون من هاجر الیهم) ؛ و در این زمینه تفاوتی میان مسلمانان از نظر آنها نیست، بلکه مهم نزد آنان مساله ایمان و هجرت است، و این دوست داشتن یک ویژگی مستمر آنها محسوب می شود.دیگر اینکه آنها در درون سینه های خود نیازی نسبت به آنچه به مهاجران داده شده احساس نمی کنند (و لا یجدون فی صدورهم حاجة مما اوتوا) ؛ نه چشم داشتی به غنائمی که به آنها داده شده است دارند، و نه نسبت به آنها حسد می ورزند و نه حتی در درون دل احساس نیاز به آنچه به آنها اعطا شده می کنند، و اصلا این امور به خیال آنها نمی گذرد، و این نهایت بلندنظری و بزرگواری انصار را نشان می دهد.و در مرحله سوم می افزاید: " آنها مهاجران را بر خود مقدم می دارند هر چند شدیدا فقیر باشند" (و یؤثرون علی انفسهم و لو کان بهم خصاصة) ؛ و به این ترتیب" محبت" و" بلندنظری" و" ایثار" سه ویژگی پر افتخار آنها است.