امتحان و علم الهی

(فـتـنا) از ماده (فتنه ) در اصل به معنى قرار دادن طلا در كوره آتش براى تصفيهاز نـاخـالصـيـهاست ، سپس به هر گونه امتحان و آزمايشى كه براى آزمودن ميزان خلوصانسانها انجام مى گردد اطلاق شده است ، آزمايشى كه سرتاسر زندگى انسانها و جوامعبـشـرى را فـرا مـى گـيـرد، و بـه تعبير ديگر تمام دوران زندگى انسان در دنيا در اينآزمايشها سپرى مى شود كه اين جهان دار آزمون است .

مروی است که: حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم و جبرئیل امین از خوف خدا گریستند، پس خدا به ایشان وحی فرستاد که چرا می گریید و حال آنکه من شما را ایمن گردانیدم؟ عرض کردند: کیست که از آزمایش تو ایمن شود؟ گویا که ایمن نشدن ایشان از این راه بود که ایمن نبودند از اینکه خدا فرمودند که: «من شما را ایمن کردم، از راه امتحان و آزمایش باشد، یا اگر خوف ایشان تسکین یابد معلوم شود که ایشان از مکر ایمن گشته اند و وفا به قول خود ننموده اند».

پیش اینان به جز نیاز مبر شوخی و امتحان و آز مبر

عشق تو آتشی است پی امتحان و ما اندر خلاص چون زر بی‌غش نشسته‌ایم

کردی مرا بعشق هزار امتحان و، باز دارم گمان بد، بدل بدگمان تو!

و اين موضوع به صحنه عاشورا و بيابان كربلا كه با تمام حيثياتش يكى ازبزرگترين صحنه هاى امتحان و آزمايش نيز بود، اختصاص ندارد بلكه همه تاريخ و همهاين جهان با عظمت ، صحنه آزمايشى است براى همه افراد بشر كه :((كُلُّ يَوْم عاشُوراوَكُلُّ اَرْض كرْبلا))

باید دل ساخت ز آهنی که نگردد دستخوش امتحان و آژده سوهان

از سياق آيه برمى آيد كه سليمان (عليه السّلام ) اين سخن را هنگامى گفت كه ملكه سباو درباريانش به دربار سليمان رسيده و مى خواستند بر او وارد شوند و منظورش از ايندستور، امتحان و آزمايش عقل آن زن بود، همچنان كه منظورش ازاصل آوردن تخت ، اظهار معجزهاى باهر از آيات نبوتش بود و به همين جهت دستور داد تختاو را به صورتى ناشناس درآورند، و آنگاه متفرع كرد بر اين دستور، اين را كه :(ننظر اتهتدى - ببينيم مى شناسد آن را يا نه ) و معناى آيه روشن است .

وقت امتحان و آزمايش الهى فرا رسيد. اكنون ثعلبه در معرض امتحان قرار گرفت ، آنچهكه خود تعهد كرد و به پيامبر صلى الله عليه و آله وعده داده بود، كه حق هر ذى حقى راخواهد داد الحال وقتش فرا رسيده است .

وی دروس پایهٔ ادبیات عرب را در قم نزد پدرش فرا گرفت. سپس در سال ۱۳۵۵ (قمری) در سن ۱۰ سالگی به همراه برادر بزرگترش برای استفاده از استادان بزرگ و نام‌آور حوزهٔ علمیه نجف، راهی نجف شد و دورهٔ چند سالهٔ دروس «سطح» را در مدت یک سال به اتمام رساند و به امتحان و توصیهٔ خویی در سن ۱۱ سالگی وارد درس خارج فقه و اصول شد.

فرداى آن روز يكى از آشنايان زرگر را بهمنزل آوردم تا آن ريگ ها را امتحان و آزمايش كند.

اين بود محل بحث ما نه اينكه بخواهيم استناد گناهان را به خداوند حتى با واسطه انكاركنيم حاشا اينكه كسى بتواند بدون اذن او در سلطنت مطلق و ملك عامش تصرف نمايد،شيطان هم كه شرك و گناه و هر چيزى را كه مايه غضب پروردگار است دردل اولياى خود زينت مى دهد به اذن خداى متعال است : (ما من شفيع الا من بعد اذنه ) اينخداى تعالى است كه ميخواهد بدين وسيله امتحان و حجت را كه نظام تشريع اقتضاى آنرادارد بر بندگان خود تمام نمايد،

ترنس مک‌کنا در کتاب خود غذای خدایان (به انگلیسی: Food of the Gods) تئوری میمون نشئهٔ خود را مطرح کرد. او در این تئوری می‌گوید که ممکن است قارچ‌های جادویی حاوی ترکیب روان‌گردان سیلوسایبین نقش مهمی در تکامل گونهٔ انسان نخستین (Homo eractus) به انسان امروزی (Homo sapiens) و ایجاد زبان و فرهنگ ایفا کرده باشند. او در کتاب خود گفته که انسان‌های نخستین بعد از پایین آمدن از درخت شروع به امتحان و مصرف انواع جدیدی از غذاهای موجود در طبیعت کرده‌اند و قارچ‌های روان‌گردان را که به صورت گسترده‌ای در طبیعت وجود داشته را وارد زنجیره غذایی خود کرده‌اند؛ مصرف میزان کم از این قارچ‌ها می‌تواند باعث تحریک آمیزش جنسی، افزایش دقت بینایی (و در نتیجه شکار بهتر) شود همچنین این قارچ‌ها به دلیل ایجاد حس‌آمیزی می‌توانند جرقه‌ای برای اختراع زبان توسط بشر بوده باشد.

میزان حقیم و امتحان و لَکَ لک ؟ تا باز نماییم گران را ز سبک

مردی حکیم کرد مرا امتحان و گفت ای کلک تو فکنده صریر اندر آسمان

ايـن اجـمـال داسـتـان طـبـق قرآن كريم بود، اما چون در اين آيات از آزمايش داود و استغفار وتوبه و به دنبال آن امر خدا به داورى به حق و پيروى نكردن از هواى نفس سخن به ميانآمـده ، مـفـسـران در صـدد تـحـقـيـق از اصـل داسـتـان بـرآمـده و خـواسـتـه انـد بـفـهـمـنـد آيـاقـبـل از ايـن مـوضـوع عـمـلى از داود سرزده بود كه سبب اين آزمايش و سپس موجب صدور آندسـتـور گـردد يـا آن كـه خـود هـمين ماجرا و آمدن دو نفر انسان از طريق غير عادى و از روىديـوار مـحـراب سـبـب سـوءظـن داود گـرديـد و مـومـجـب شـد تـا در صـدد انـتـقام و تنبيه ياقـتـل آن دو بـرآيـد، ولى نـاگـهـان بـه خـود آمـد كه اين احتمالات و افكار با شاءن نبوتسـازگـار نيست و روح و دل پاك او را آلوده كرده و امتحان و آزمايشى براى او بوده است ؛ازايـن رو اسـتـغـفـار و آمـرزش خـواهـى كـرد و بـه درگـاه الهـى تـوبـه كـرد. يـا آن كـهاصـل ايـن قـضـاوتـى كـه حـضـرت داود عـجـولانـه و بـدونتـاءمـل و پرسش حال دو طرف انجام داد، نوعى خطا بود كه از داود سرزد كه ناگهان بهخطاى خويش پى برد و از پروردگار آمرزش خواست و خدا هم او را آمرزيد.

امتحان و اِقتراح از همت او شرط نیست همت او برگذشت از اِقتراح و امتحان

و اما نكته دوم ، موضوع آزمايش و امتحان است كه بهترين راه شناخت حقايق و افكارشخصيتها و اصالت انسانهاست ؛ چه افرادى كه خود را مؤ من نشان مى دهند و چهگروهايى كه براى خود شعارهاى داغ و كوبنده انتخاب مى كنند و چه اشخاصى كه ازقيافه حق پرستى و وجهه مذهبى برخوردارند، ولى حقيقت اين گروه ها و اين چهره ها واصالت اين افراد به دست نمى آيد مگر از راه امتحان و آزمايش در شدايد و گرفتاريها،در جزر و مدها و در ميدان جنگ و مبارزات ، آنجا كه منافع مادى و بلكه جانشان در خطر است .