معنی کلمه امامت و رسالت حضرت ابراهیم در دانشنامه اسلامی
خداوند در قرآن از جعل و تشریع الهی امامت برای حضرت ابراهیم خبر می دهد، و این جعل را به خود نسبت می دهد، به گونه ای که در هیج جای قرآن دیده نشده است که امامت از مجرای انتخاب گزینش شود و این جای دقت و تامل است که قرآن امامت را بعد انجام آزمایش و امتحان مهم الهی برای ابراهیم جعل و قرار داده است در صورتی که در قرآن از مسائل کلی طرح می گردد، اما این نشان می دهد که امامت از چه جایگاه و اهمیتی برخوردار بوده به موارد و مصداق تشریع و جعل هم تصریح کرده و می فرماید:«وَ اِذِ ابْتَلیَ اِبْرَاهِمَ رَبُّهُ بِکلَِمَاتٍ فَاَتَمَّهُنَّ قَالَ اِنیّ ِ جَاعِلُکَ لِلنَّاسِ اِمَامًا قَالَ وَ مِن ذُرِّیَّتیِ قَالَ لَا یَنَالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ؛
بقره/سوره۲، آیه۱۲۴.
پرسشی که برای بعضی از اهل سنت مطرح گردیده این است که: از کجای آیه استفاده می شود که مجعول امامت است؟ مجعول در این آیه نبوت نیست، بلکه مجعول امامت است.برای پاسخ این پرسش و تحلیل آن، لازم است که محورهای کلیدی که در این آیه مطرح است مورد دقت و امعان نظر قرار گرفته و دیدگاه ها و مبانی فریقین را در این جا متذکر شویم تا با بررسی آن دیده شود که مجعول در این آیه امامت است یا رسالت.
منظور از عهد الهی در تفاسیر اهل سنت
در این که منظور از «عهد» در آیه مورد بحث چیست؟تفاسیر و تعابیر متفاوتی در بین مفسرین اهل سنت وجود دارد؛ اما در عین حال آن ها به یک نتیجه گیری و جمع بندی نهائی نسبت به این مساله نرسیده اند، مثلاً ماوردی شافعی در مقام بیان دیدگاهای موجود در این باره می گوید:وفی هذا العهد، سبعة تاویلات: احدها: انه النبوة، وهو قول السدی. والثانی: انه الامامة، وهو قول مجاهد. والثالث: انه الایمان، وهو قول قتادة. والرابع: انه الرحمة، وهو قول عطاء. والخامس: انه دین الله وهو قول الضحاک. والسادس: انه الجزاء والثواب. والسابع: انه لا عهد علیک لظالم انه تطیعه فی ظلمة، وهو قول ابن عباس. در این که منظور از «عهد» در آیه چیست، هفت تاویل وجود دارد از نظر بعضی، مراد نبوت است که این نظر سدی است. برخی مراد از آن را امامت دانسته اند که این نظر مجاهد است. و برخی گفته اند که منظور از آن ایمان می باشد که این نظر قتاده است. و برخی آن را رحمـت الهی می دانند که نظر عطا است. و بعضی دین خدا می دانند و برخی ثواب و برخی دیگر مثل ابن عباس می گوید: منظور این است که بر شما از ناحیه ظالم عهدی نیست تا برای او چیزی داده شود.
الماوردی البصری، ابوالحسن علی بن محمد بن حبیب (متوفای۴۵۰ه)، النکت والعیون، ج۱، ص۱۸۵.
...