ام قتال

ذکر نفس عادیان کالت بیافت در قتال انبیا مو می‌شکافت

آن کار که جز دادن جان چاره ندارد کاری است که با غمزهٔ قتال تو افتد

O رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمودند: ((اصبروا على الصَلَوات الخمس وصابروا على قتال عدوّكم بالسيف ورابطوا فى سبيل اللّه لعلّكم تفلحون )) بر نمازهاى شبانه روزى پايدارى كنيد ودر جهاد با دشمن ، فعّال ودر راه خدا با يكديگر هماهنگ باشيد تا رستگار شويد.(224)

كريب به ميدان آمد و فرياد كشيد و بر ان شد كه حضرت على بن ابى طالب عليهالسلام را به قتل برساند. مرتفع بن وضاح زبيدى گام پيش نهاد و براى مبارزه باكريب به ميدان رفت ولى شهيد شد. بعد از او،شرجبيل بن بكر براى مبارزه با كريب شتافت و او نيز به شهادت رسيد. پس از وى ،حرث بن حلاج شيبانى براى قتال كريب قيام كرد، ولى او هم كشته شد. مشاهده اين صحنهبراى على بن ابى طالب عليه السلام موجب نگرانى و ناراحتى گرديد، لذا فرزندبزرگوارش ، حضرت اباالفضل العباس عليه السلام ، را كه مردىكامل بود خواست و به وى دستور داد از اسب خود پياده شود و لباسهاى خويش را از تنبيرون آورد.

اين جمله بيان خطاى ايشان را تكميل مى كند، چون خداى تعالى خواسته است در بيان ا ينمعنا راه تدريج را بكار ببندد تا ذهن مؤ منين يكه نخورد، لذا در بياناول تنها احتمال خطا را در ذهنشان انداخت ، و فرمود درباره هر چه كراهت داريداحتمال بدهيد كه خير شما در آن باشد. و درباره هر چه علاقمنديداحتمال بدهيد كه برايتان بد باشد، و بعد از آنكه ذهن مؤ منين از افراط دور شد، و حالتاعتدال به خود گرفته به شك افتاد، قهراجهل مركبى كه داشت زايل شد، و در چنين حالتى دوباره روى سخن را متوجه آنان كردهفرمود: اين حكم يعنى حكم قتال كه شما از آن كراهت داريد حكمى است كه خداى داناى بهحقايق امور تشريع كرده ، و آنچه شما آگهى داريد و مى بينيد هر چه باشد مستند به نفسشما است ، كه بجز آنچه خدا تعليمش داده علمى ندارد،

زهر چشمش به غایتی قتال که کشد گر گذر کند به خیال

عشقت سپه انگیزد، خون دل ما ریزد زین قطره چه برخیزد؟ آخر چه قتال است این؟

رهائی نیابد هم از مرگ خویش مبارز چو عاجز شود در قتال

تا کند با دل عشاق قتال صف مژگان تو پیوست بهم

ور بود اندیشه ات جنگ و جدال دل نباشد هست میدان قتال

4 _ آياتى كه مشتمل بر ثناى جميلى است بر كسانى كه تا آخر جنگ استقامت به خرجدادند و قتال كردند ولى كشته نشدند.

و بـنـابـرايـن جـمـله (فـاذا عـزم الامـر فـلو صـدقـوا اللّه لكـان خـيـرا لهـم )كمال اتصال را به ما قبل خود دارد و معنايش اين است كه : امر همان است كه به خدا بر سرآن امـر اعـتماد كرده و گفتند: (سمعنا و اطعنا)، پس اگر اينان در هنگامى كه تكليف منجرمـى شـود خـدا را در آنچه خود گفتند تصديق نموده و در آنچه دستور داده - كه از آن جملهامر به قتال است - اطاعت كنند، برايشان بهتر است .

رفته سوی آسمان با جلال با سه کرکس تا کند با من قتال

سياق آيات در ارتباط با فرمان جهاد و قتال با مشركين مكه است 

درمجمع البيان فرموده : مشركان در مكه مسلمين را اذيت مى كردند، پيوسته زخمى ومضروب محضر آن حضرت آورده و زبان به شكايت گوشه و اجازه جهاد مى خواستندحضرت مى فرمود: صبر كنيد من به قتال امر نشده ام اصبروا فانى لم اءءومربالقتال .

نه نهنگی تو و، در صف مصاف نه پلنگی تو و، در دشت قتال

آن شخص گفت كه : (اين حكايت در وقتى بود كه ميان مروان حكم و مياناهل شام قتال بود. پس گفتم : چه مى گويى در حق مروان حكم ؟)

آسمان با دست او حیران شود گاه عطا روزگار از تیغ او عاجز شود روز قتال

پس مؤ منين بايد امر به قتال را امتثال كنند، بلكه درامتثال آن سبقت هم بگيرند تا هر چه زودتر صفاى جوهره و حقيقت ايمانشان ظاهر گشته وبا آن در روزى كه جز حجت حق بكار نرود با خداى خود احتجاج كنند.

و در الدر المنثور است كه عبد الرزاق و ابن جرير از عروه بن زبير (رضى الله عنه )روايت كرده اند كه گفت : رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) در چند آيه قرآن ماءمور بهجنگيدن و قتال با كفار شده ، و اولين صحنه اى كه آن حضرت در آن حاضر شد بدربود، و رئيس ‍ مشركين در آن روز عتبه بن ربيعه بن عبد شمس بود، و در روز جمعهشانزدهم رمضان بود كه در بدو دو لشكر با هم تلاقى كردند، اصحابرسول خدا (صلى الله عليه و آله ) سيصد و اندى نفر بودند، و مشركين بين نهصد و هزارنفر، روز فرقان همين روز بود كه خدا ميان حق وباطل جدائى انداخت ، و اولين كشته در آن روز مهجع غلام عمر و مردى از انصار بود.خداوند در آن روز مشركين را شكست داد و بيشتر از هفتاد نفر از ايشان كشته شد و همين مقداراز ايشان اسير شدند.