ام الصفا

در روشی که تا پیش از مکتب منتظمیه مرسوم بوده (و با نام مکتب مدرسی شناخته می‌شود)، محاسبات ریاضی برای توصیف فواصل موسیقی به اندازهٔ مکتب منتظمیه دقیق نبود. در مکتب منتظمیه این محاسبات با دقت بسیاری انجام شده‌اند، و اندازه‌گیری‌های دقیقی برای موقعیات پرده‌های ساز عود توسط اخوان الصفا ارائه شده‌است. به مدد فعالیت‌های عبدالقادر، مکتب منتظمیه در گستره‌ای پهناور که از یک سو به ترکیه و از سوی دیگر به هند می‌رسید مورد استفاده بوده‌است. با این حال، مکتب منتظمیه بیش از یک یا دو قرن مورد توجه نبود و با سقوط تیموریان در ایران، کمابیش کنار گذاشته شد. در سده‌های بعدی، تحولات موسیقایی مناطق اسلامی منجر به جایگزین شدن این مکتب با روش‌های نوین تئوری موسیقی شد، که شامل نظریات جدید حسین سعدالدین آرل و صوفی ازگی در ترکیه، و تحول مقام به دستگاه در ایران است.

همگان ثابت قدم صاحب وفا چون بود آیین اخوان الصفا

ان الصفا و المروة من شعائر الله فمن حج البيت او اعتمر فلا جناح عليه ان يطوف بهما ومن تطوع خيرا فان الله شاكر عليم (158)

برخی از دیگر کتاب‌های تدوین شده توسط او عبارت بودند از رسالهٔ «بنایی» (که به همراه داریوش صفوت تدوین کرد)، شرح ادوار مراغه‌ای که به همراه متن عربی رسالهٔ الأدوار صفی‌الدین ارموی منتشر کرد، بخش موسیقی دانشنامه علایی از ابن سینا، رسالهٔ کنز التحف، و ترجمهٔ رسالهٔ موسیقی اخوان الصفا. آخرین کتاب‌های وی شامل دو اثر تألیفی بودند؛ یکی با عنوان تاریخ مختصر موسیقی ایران که در سال ۱۳۷۴ منتشر شد، و دیگری با عنوان شناخت موسیقی ایران که در سال ۱۳۷۶ پس از مرگ وی و به همت بهروز وجدانی منتشر شد. همچنین، بینش مدیر مسؤول نشریهٔ فرهنگ خراسان بود و از او مقاله‌های فراوان در مجله‌های ادبی مختلف به چاپ رسید.

درد تنهایی گریبانگیر من شد تا ربود دهر خوان از کفم دامان اخوان الصفا

از شمال استان دمشق، و از جنوب کشور اردن، و از مغرب استان درعا، و از سمت مشرق به بادیه سوریه و الصفا محدود می‌گردد.

94- سپهر/ ناسخ التواريخ 1/336، روضة الصفا 1/249، كودكنيل 29، تاريخ انبياء 2/494، ابن اثير/ كامل 1/95.

سبحان ذى العز الشامه المنيف ، سبحان ذىالجلال الباذخ العظيم ، سيحان ذى الملك الفاخر القديم ، سبحان من لبس البهجهوالجمال ، سبحان من تردى بالنور و الوقار، سبحان من يرى اثرالنمل فى الصفا، سبحان من يرى وقع الطير فى الهواء، سبحان من هو هكذا و لا هكذا غيره ؛ پاك و منزه است دارنده عزت والاى پيروز، پاك و منزه است دارنده برترين شكوه وجلال بزرگ ، پاك و منزه است دارنده حكومت ارزنده جاويد، پاك و منزه است آن كس كهلباس و جامع زيبايى و طراوت پوشيده ، پاك و منزه است كسى كه جامه نو و وقار برتن كرده ، پاك و منزه است كسى كه رد پاى مورچه را بر سنگ صاف مى بيند، پاك و منزهاست كسى كه جايگاه پرنده را در فضا مى بيند، پاك و منزه است كسى كه اين چنين است وغير از او كسى چنين نيست

از روضة الصفا نظير اين حكايت نقل شده و به جاى رى ، قزوين ذكر شده است ، يعنى ،حضرت امير (ع ) ربيع بن خثيم را همراه با چهارصد نفر به مرز قزوين فرستاد.(682)

شیخ هر دم در معارف نکته ها خوش همی گفتی به اخوان الصفا

شنيدن من از او در مدينه و در مكّه در دار سهمين (معروف به مكتومه ) و آن خانه على بنعيسى جراح است و شنيدم از او در خيمه قشورى و خيمه مادرانى و خيمه ابى الهيجاد و شنيدماز او، در منى و بعد از مراجعت او از عمل حجّ در مكّه ، در خانه مادرانى نزد باب الصفا واراده نمود قشورى كه حمل كند او را و فرزندانش را به بغداد، نزد مقتدر.

موسیقی، فن و علمی صاحب شان بوده است و به این سبب دانشمندان مشرق زمین چون کندی، فارابی، خوارزمی، اخوان الصفا و دیگران به آن توجه داشتند و آن را توسعه داده ومورد مباحثه و تدریس و عمل قرار می‌دادند و راجع به آن کتاب می‌نوشتند.