الگوی اوج

در عصر حاضر، شعر عاشورایی در اوج خود قرار دارد و بسیاری از شاعران شیعه، سنی و حتی مسیحی در رثای حسین بن علی و واقعهٔ عاشورا شعر سروده‌اند؛ مانند محسن اَبُوالْحُبّ، عبدالحسین جواهر، مهدی اَعْرَجی، زَکیّ اَلْمَحاسِنی، عَبدُالْمُنْعِم اَلْفَرطوسی، بولِس سَلامَة، سَعید اَلْعُسیلی، عبدالله اَلْعَلائِلی. در شعر معاصر ویژگی‌های حسین بن علی مانند هدایت‌گری، شجاعت، ظلم‌ستیزی، ایمان، فریادرسی و الگوی مبارزه بودنش مورد توجه قرار گرفته است.

محقق لاورنس بوئل، ترتیب فصول غیرروایی در سه الگوی ساختاریافته توصیف می‌کند: یک، برخورد با نه کشتی دیگر و پرسیدن از آن‌ها دربارهٔ موبی‌دیک. هر کدام از کشتی دیگری بیشتر صدمه دیده بود و این خود از سرنوشت پکوئود خبر می‌دهد. دوم، تأثیر برخورد با نهنگ‌ها به‌طور فزاینده‌ای افزایش می‌یابد. در برخوردهای اول به ندرت تماسی پیش می‌آمد؛ بعدتر علامت‌های اشتباه و تعقیب‌های روتین پیش می‌آید و سرانجام از دست دادن بزرگ نهنگ‌ها در کنارهٔ دریای چین در فصل «بحریهٔ بزرگ». یک گردباد نزدیک ژاپن یک مرحله پیش از برخورد با موبی‌دیک است. الگوی سوم مستندات نهنگ‌شناسی است که خودش می‌تواند به دو بخش تقسیم بشود. این فصل‌ها با تاریخ باستانی شکار نهنگ و طبقه‌بندی کتاب‌شناسی نهنگ‌ها آغاز می‌شود، در ادامه با داستان‌های شیاطین در نهنگ‌ها در کل و در موبی‌دیک به اخص به موضوع نزدیک‌تر می‌شود. یک تفسیر نیز به ترتیب وقایع زمانی از تصویر نهنگ ارائه می‌دهد. نقطهٔ اوج این بخش در فصل ۵۷ است که با یک تواضع آغاز می‌شود و با صورت فلکی قیطس پایان می‌یابد. فصل بعدی «شاه‌ماهی»، نیمهٔ دیگر این الگوست و با توصیف زندگی نهنگ آغاز می‌گردد و سپس آناتومی نهنگ عنبر را مورد مطالعه قرار می‌دهد. دو فصل آن به تکامل نهنگ اشاره دارد و بیان می‌کند به عنوان یک گونه هیچ‌گاه از بین نمی‌روند.

هاوتینگ، تاریخ‌نگار، نبرد کربلا را به‌عنوان نمونهٔ «عالی» برای الگوی «رنج و شهادتِ» شیعه توصیف می‌کند. به‌نوشتهٔ عبدالعزیز ساچادینا، حادثهٔ کربلا در نظرِ شیعه، اوج رنج و ظلم است؛ به‌طوری که گرفتن انتقام این حادثه، جزو اهداف اولیهٔ بسیاری از قیام‌های شیعی بوده است. به‌عقیدهٔ مایکل فیشر، انسان‌شناس، بزرگداشت حادثهٔ کربلا توسط شیعه، نه‌تنها بازخوانیِ تاریخ است، بلکه این کار الگووارهٔ کربلا، الگوی زندگی و هنجارهای رفتاری را — که در تمامی ابعاد زندگی کاربرد دارد — به آن‌ها معرفی می‌کند. کشته شدن حسین در کربلا، یک چارچوب مرجع — یک درس زندگی عمومی — برای شیعیان است. بسیاری از قیام‌های شیعه نظیر قیام صاحبِ فَخّ و قیام ادریس یکم مؤسس ادریسیان در طول تاریخ الهام‌گرفته از قیام کربلا بوده است.

از دیدگاه گنون، حقیقت ازلی که تمام مشرب‌های باطنی و ادیان از آن سرچشمه می‌گیرد در ابتدا یک سرچشمه داشته‌است و در گذر زمان و بر اثر حوادث متعدد در زیر ابرهای سیاه انحراف پنهان شده‌است و اوج این انحرافات در ظهور تمدن مدرن و نقطهٔ عطف آن یعنی رنسانس اتفاق افتاده‌است که منجر به منقلب شدن کامل مفاهیم قدسی و به وجود آمدن رازآموزی معکوس شده‌است. او در سیطره کمیت و علائم آخرالزمان، فیلسوفان و پایه‌گذاران تمدن مدرن را به بوزینه‌ها یا دجال‌هایی تشبیه می‌کند که تنها هنر آن‌ها تقلید از جریان رازآموزی معکوس و به کار گرفتن آن در راستای اهداف شیطان است. از این رو، معکوس کردن آموزه‌های الهی و قدسی ادیان، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های همهٔ متفکران و دانشمندان مدرن است. از نگاه او دجال که خاتم اولیای شیطان است با حق و حقیقت در همه مراتب آن دشمنی دارد و در این دشمنی همان الگویی را به کار می‌گیرد که در ادیان متعالی استفاده شده‌است؛ به عبارت دیگر دجال، صورت معکوس خدا، مسیح یا مهدی است، صورتی که البته در کار تقلید خود بسیار ماهر است.