معنی کلمه الولاه و کتاب القضاه در دانشنامه اسلامی
این کتاب، به زبان عربی بوده و جهت معرفی اشخاصی که گفته شد، توسط ابی عمر محمد بن یوسف کندی مصری، در قرن چهارم هجری تألیف شده است. از آن جایی که مؤلف، شخصی عالم به انساب و بلدان بوده و خود، منصب قضای مصر را دارا بوده است، کتابش حائز اهمیت است و مورد اعتنا و توجه دانشمندان واقع گردیده و از آن، به عنوان یکی از منابع شناخت والیان و قاضیان مصر استفاده می شود.
کتاب، در دو بخش تنظیم شده است؛ بخش اول، حاوی اسماء ولاة مصر و بخش دوم، شامل اخبار قضاة مصر می باشد.
مؤلف، تاریخ ولاة مصر را تا سال 335ق، تعقیب کرده است و دنباله کار او را ابن زولاق مصری، حسن بن ابراهیم تا سال 362ق، ادامه داده است. در بخش دوم، تاریخ قضای مصر، به ترتیب سنوات، دنبال شده و در خلال آن، به شرح حال و اخبار برخی از قضاة می پردازد و گه گاه، بعضی از احکام صادره از سوی ایشان را نقل کرده است و تا سال 246ق / 861م؛ یعنی تا زمان تعیین«بکار» در منصب قضا، بحث خود را تعقیب می کند، اما ادامه کتاب در اثر مرگ مؤلف و یا به علت های دیگر متوقف می شود.
به طور کلی مطالب مطرح شده در این کتاب، اعم از آنهایی که خود کندی نگاشته و آنهایی که بعدا توسط دیگران به نوشته وی ملحق گردیده است، بدین شرح می باشد: