معنی کلمه الاحاطه فی اخبار غرناطه در دانشنامه آزاد فارسی
اَلاِحاطه فی اَخبار غَرْناطه رجوع شود به:اِحاطه فی اخبار غَرناطه
معنی کلمه الاحاطه فی اخبار غرناطه در دانشنامه اسلامی
[ویکی نور] «الإحاطة فی أخبار غرناطة» یا «تاریخ غرناطة»، از مهم ترین آثار محمد بن عبدالله بن خطیب سلمانی مشهور به ابن خطیب (713- 776ق) است. این اثر گونه ای دائرة المعارف مربوط به غرناطه در تمام دوره اسلامی تا زمان مؤلف و از مهم ترین مراجع تاریخ اندلس شمرده می شود که به زبان عربی نوشته و توسط یوسف علی طویل تحقیق شده است. نویسنده در مقدمه کتاب انگیزه نگارش این اثر را -همانند سایر مورخینی که به نگارش تاریخ وطن خود اقدام کرده اند- دوست داشتن وطنش دانسته است (مقدمه محقق، ص3). کتاب مشتمل بر مقدمه محقق در معرفی آثار نویسنده، مقدمه مؤلف و متن اثر است که در دو قسمت تألیف شده است: قسمت اول حاوی آگاهی های جغرافیایی و اماکن غرناطه و قسمت دوم مربوط به معرفی رجال و تاریخ این شهر به ترتیب حروف ابجد است. ابن خطیب غرناطی ادیب، شاعر، وزیر و مورخ اندلسی، چند اثر تاریخی مربوط به تاریخ سیاسی - اجتماعی عصر خود در مغرب اسلامی نوشته است که البته کتاب حاضر مشهورترین و مفصل ترین کتاب اوست (همان، ص3). در این اثر درباره سرگذشت رجال مغرب و نیز شاهان آنجا و در لابه لای آن، حوادث عصر نویسنده نوشته و همچنین اطلاعات ارزش مندی درباره جغرافیای اندلس ارائه شده است. الاحاطة شامل قسمت اعظم اطلاعات تاریخی و ادبی ابن خطیب است، اما به صورت کامل به دست ما نرسیده است. ابن خطیب در این اثر بزرگ، مأخذ اطلاعات خود را به دست می دهد و گذشته از کتاب های دیگر خود به بسیاری از مشاهدات و روابط شخصی و اسناد رسمی استناد می کند (ر.ک: همان، ص5- 6؛ رحیم لو، یوسف، جلد3، ص427).
جملاتی از کاربرد کلمه الاحاطه فی اخبار غرناطه
کتاب حبیب السیر فی اخبار افراد بشر اثر غیاث الدین بن همام الدین الحسینی معروف به خواندمیر است. حبیب السیر تاریخی عمومی است و در چهار جلد چاپ شده که جلد چهارم آن دربارهٔ شاه اسماعیل صفوی است. این کتاب بعد از فتوحات شاهی، قدیمیترین منبع در تاریخ شاه اسماعیل و بهترین اثر برای سلطنت آن پادشاه است. آغاز تألیف کتاب در اوایل ۹۲۷ ه.ق و پایانش در ربیعالاول ۹۳۰ بودهاست (در حدود چهار ماه قبل از فوت شاه اسماعیل).
این مسجد در قرن هفتم درهای متعدد داشتهاست که در کتاب «التدوین فی اخبار قزوین» تألیف عبدالکریم رافعی از آنها یاد شدهاست. در حال حاضر مسجد دو ورودی دارد. ورودی اصلی در مشرق و ورودی فرعی در شمال غرب ساختمان قرار گرفتهاست. ورودی اصلی سردری باشکوه دارد که سازنده آن شناخته نیست، اما بر اساس کتیبههای موجود در سال ۱۱۹۱ قمری توسط فردی به نام «محمدصادق» از اهالی قزوین مرمت شدهاست و بار دیگر نیز در سال ۱۲۵۱ قمری توسط علینقی میرزا پسر فتحعلیشاه که در آن هنگام فرمانروای قزوین بود، مرمت شد. آخرین بار نیز در سال ۱۳۵۳ قمری، حاج مهدی معمار قزوینی سردر و هشتی آن را تغییراتی داده و با آجرتراش بازسازی نمودهاست.
اما آنچه از کتاب دهم باقی مانده فقط شامل بخش مربوط به خوارزم است که از «المُسامَرة فی اخبار خوارزم» (اثر گمشده ابوریحان بیرونی) برداشت شده است.
در تابستان ۱۸۴۴ به همراه همسرش به آلمان سفر کرد به شهر گوتا رفت که دارای کتابخانه غنی از نسخههای خطی عربی بود. در این کتابخانه به جلد سوم از کتاب الذخیره فی اخبار الجزیره دست پیدا کرد و به تصحیح این کتاب پرداخت. وی همچنین از لایپزیک بازدید کرد و در آنجا با خاورشناس و زبانشناس بزرگ آلمانی فلایشر آشنا شد. سال بعد یعنی ۱۸۴۵ سفری به انگلستان داشت تا قسمتهایی از جلد دوم از الذخیره را که در آکسفورد موجود بود و برای او اهمیت داشت استنساخ کند. (این قسمت مربوط به بنی عباد بود) در همان زمان صفحات دیگری از نسخههای خطی عربی را که در آکسفورد و لندن وجود داشت را تصحیح و همچنین اطلاعات ارزشمندی دربارهٔ برخی نسخههای خطی هلندی متعلق به قرون وسطی که در هلند ناشناخته بود به دست آورد. حاصل این سفر علمی در نشریات اتحادیه پیشبرد ادبیات هلند سال ۱۸۴۵ به چاپ رسید.
این کتاب دارای گزارشهایی مفصل از روزگار سامانیان تا مرگ ابوعلی چَغانی است که بهگمان بهرهگرفته از کتاب التاریخ فی اخبار ولاة خراسان است. جَوامِعُ الْحِکایات (پیرامون ۶۳۰ ه.ق) محمد عوفی (پیرامون ۶۳۰ ه.ق) گذشته از جنبهٔ ادبی، اطلاعات خوبی دربارهٔ تاریخ سامانیان و غزنویان بهدست میدهد؛ و آگاهیهایی هم دربارهٔ آموزش دیوانسالاری دارد.