اسپی دز

نام قدیمی این شهرستان اسپی دژ یا همان قلعهٔ سپید بوده که در سال ۱۳۵۸ به آق‌قلا تغییر یافت.

(استان کرمان، زرند در مجاورت کارخانه زغال‌شویی، بهره‌برداری ۱۳۵۲)، یکی از نیروگاه‌های ایران از نوع حرارتی با ظرفیت تولید 60 مگاوات است که شامل ۲ واحد بخار ۳۰ مگاواتی مدل Action Turbine 1 Casing 12 stage 3010 ساخت اسپی باتین یول است. ظرفیت فعلی این نیروگاه ۶۰ مگاوات است .

درفشی دگر جست و اسپی دگر دگرگونه جوشن دگرگون سپر

کوه اسپی - قریه پشت سفید - سد پشت سفید -قبرستان ماقبل اسلام پشت سفید - گلم شیرین - سد گروماری - قریه پودنو - سنگر پودنو - رودخانه دهنو و …

در ارتباط گوری باید گفت که پشه یی‌های ولسوالی دره نور و اطراف آن گوار را به مفهوم اصیل وصاف استعمال نموده و به این نام می‌بالند و نیز نام منطقه گوریک که مردم آن به به نام گوریکی یاد می‌شوند و پشه یی هستند و نیز طایفه به نام گوریک در کهوی کلمان یا قبیله زبان گوارباتی و گهواری که در ناحیه علیای کنرها زندگی کرده و با پشه یی‌ها قرابت خیلی نزدیک دارند و همچنین اسپی‌ها یا اشپی‌ها که به نام اشپی وال نامیده می‌شوند در دره اشپی ولسوالی اله سای زنده گی می‌کنند نام‌هایست که برای اثبات این حقایق مثال‌های خوبی به‌شمار می‌رود..

سواران گر بفرسایند اسپان را به رنج اندر یکی اسپی است این کاو مر سواران را بفرساید

به دو راهی کله رو (گلین رود)، اسکولدره می‌رسید که راه سمت چپ (اسکولدره) را انتخاب می‌کنید. پس از گذر باغ‌ها، ویلاها و جاده‌های پیچ و خم دار به دو راهی اسپی داران و اسکلولدره می‌رسید و راه را به سمت روستای اسپی داران ادامه می‌دهید. پس طی چند کیلومتر و در نوریدن پیچ‌ها و دره‌های عمیق، رنگ کوه‌ها به رنگ بنفش می‌گراید و این نشان رسیدن به آبشار زیبا و چشمه آب معدنی «وارش کورورخانه» می‌باشد.

هندو شاه پدرکیا اسماعیل با ناصروندان درگیر بود و پس از مرگ وی کیا اسماعیل پیگیر روش پدر شد ولی به سبب توان فراوان ناصروندان از ستیزه با آنان ناتوان ماند و چشم به فردا دوخت تا زمینة توان هزار اسپیان و ناتوا نی ناصروندان فراهم آید.

اسپی که از برای من انعام کرده یی آن هم به کهکشان فلک می کند چرا

هر اسپی ز باد بزان تیزتر ز موج دمان حمله انگیز تر

گونه‌های Nannostomus زمانی در آکواریوم‌های خانگی رشد می‌کنند که دارای آب نرم، نسبتاً اسیدی، سطوح پایین نیترات و دمای بین ۲۲ تا ۲۸ درجه سانتی‌گراد باشند. افزودن گیاهان آبزی از جمله گونه های شناور توصیه می شود. گونه های شناور احتمال پریدن ماهی را کاهش می دهد، که یک اتفاق رایج برای برخی از گونه ها، به ویژه اسپی و یک خطی است . آنها باید حداقل در دسته های شش عددی نگهداری شوند. اگر با ماهیان دیگری در یک آکواریوم نگهداری میشوند، بهترین گونه ها، سایر مدادماهی ها، تترا های کوچک و کوریدوراس ها هستند. آکواریومی با جریان آب قوی، گونه های بزرگ یا گونه‌هایی که سریع حرکت می‌کنند، مطلقاً توصیه نمیگردد. اکثر گونه های مدادماهی اگر به تنهایی در یک آکواریوم پر از گیاهان کاشته شده با پارامترهای آب کیفیت بالا نگهداری شود، شروع تخم ریزی می کنند، تخم ها خورده نمی شوند و بچه ماهی ها در میان گیاهان شنا خواهند کردد. بچه میگوی آرتمیا و سایر غذاهای زنده یا منجمد کوچک برای رشد بچه ماهی ها و ماهی های بزرگ و بالغ مورد نیاز است. آنها همچنین از چرندگان پر و پا قرص و پرشور بیوفیلم هستند و برای اکثر گونه ها، جلبک ها جزء رژیم غذایی اصلی هستند. در بیشتر گونه ها، نرها قلمرو کوچکی را ایجاد و از آنجا دفاع می کنند. اقدامات دفاعی آنها معمولاً بی ضرر است، اما در دو گونه مدادماهی قرمز مرجانی و مدادماهی سه خطی، اگر فضای کافی و پوشش گیاهی فراهم نشود، رفتار پرخاش گرایانه و متضاد در مقابل همنوعان می تواند نتایج زیانباری داشته باشد. آنها زمانی که به آکواریوم عادت کردند و شرایط مناسبی برای آنها فراهم شد، بسیار مقاوم بوده و اغلب پنج سال یا بیشتر زندگی می کنند.

برپاخاستن سیدعلی کیا، کیااسماعیل هزار اسپی را به فروافتادن ناصروندان امیدوار و به توانایی خود دلخوش ساخت و شاید او با این گمان که از یاری سیدعلی کیاسود برد و ناصروندان رافرواندازد و خود برجای آنان بنشیند و سادات کیایی را براند، خواس تة سیدعلی کیا را پذیرفت.

چنان پیلتن شد که از گام پنج نبردش فزون هیچ اسپی به رنج

هنوز در روستای اسپی داران بوی نان محلی، بوی نمور کاه گل احساس می‌شود. چندین خانهٔ قدیمی یادگاری از گذشته در روستا خودنمایی می‌کنند.

آن یکی اسپی طلب کرد از امیر گفت رو آن اسپ اشهب را بگیر

اسپی که به بنده وعده کردی نرسید این وعده تو سراسپگی بود مگر

کزو سنگ بگذشت شد بر زمین که آمد سواری و اسپی بزین

ششم آنک دیدی بر اسپی دو سر خورش را نبودی بروبر گذر

بود امیری را یکی اسپی گزین در گلهٔ سلطان نبودش یک قرین

سقانفار اسپی کلای کریم کلا مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان بابلسر، بخش فریدونکنار، دهستان امامزاده عبدا، روستای اسپی کلای کریم کلا واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۴ اسفند ۱۳۸۵ با شمارهٔ ثبت ۱۷۷۹۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.