اسم لای نفی جنس

معنی کلمه اسم لای نفی جنس در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] اسم "لا"ی نفی جنس، از مجموعه مباحث باب "لا"ی نفی جنس است که به صورت جداگانه مورد بررسی قرار می گیرد، از این رو به خواننده ی محترم توصیه می شود جهت فهم مطالب این نوشتار و شناخت جایگاه و اهمیت عنوان آن به مدخل "لای نفی جنس" و مطالب مذکور در آن مراجعه کند. نوشتار پیش رو مباحث مرتبط با اسم "لا"ی نفی جنس را در قالب " اشکال اسم "لا"ی نفی جنس و حکم اعرابی آن"، "حکم اسم بعد از "لا" در صورت تکرار آن" و "حکم تابع اسم لا"، مورد بررسی قرار می دهد.
در این بخش شکلهای اسم "لا"ی نفی جنس بررسی خواهد شد که در ضمن بررسی هر شکل، به اعراب و بناء اسم "لا" نیز اشاره می شود:
← مضاف
هنگامی که "لا" به واسطه ی حرف عطف تکرار شود و هر دو "لا" شرایط عمل را دارا باشند، برای دو اسمی که بعد از دو "لا" ذکر شده اند، از نظر اعراب و بناء پنج صورت جایز است؛ به عنوان مثال برای "حول" و "قوّة" در عبارت «لا حول و لا قوّة الّا بالله» از نظر اعراب و بناء پنج صورت جایز است که تفصیل آن در ادامه ذکر می شود:۱.مبنی بر فتح بودن هر دو اسم؛ (لا حولَ و لا قوّةَ الّا بالله)در این صورت، هر دو "لا"، "لا"ی نفی جنس بوده و "حول" و "قوّة" دو اسم "لا"ی نفی جنس و مبنی بر علامت نصب (فتحه) هستند. ۲.مبنی بر فتح بودن اسم اول و منصوب بودن اسم دوم؛ (لا حولَ و لا قوّةً...)در این صورت، "لا"ی اول، "لا"ی نفی جنس بوده و اسم آن (حولَ) مبنی بر علامت نصب (فتحه) است و "لا"ی دوم زائده بوده و اسم بعد از آن (قوّةً) منصوب و بر محلّ اسم اوّل (حولَ) عطف شده است. ۳.مبنی بر فتح بودن اسم اول و مرفوع بودن اسم دوم؛ (لا حولَ و لا قوّةٌ...)در این صورت، "لا"ی اول، "لا"ی نفی جنس بوده و اسم آن (حولَ) مبنی بر فتح است و برای "لا"ی دوم و علت رفع اسم بعد از آن (قوّةُ) سه وجه جایز است: الف."لا"ی دوم زائد بوده و اسم دوم (قوّةٌ) بر محل "لا"ی اول و اسم آن (حول) عطف شده باشد، زیرا این دو ("لا" به همراه اسم خود) به سبب مبتدا بودن در جایگاه رفع هستند.ب."لا"ی دوم شبیه به "لیس" بوده و مانند "لیس" عمل کرده باشد.ج.عمل "لا"ی دوم باطل شده و اسم بعد از آن (قوّةٌ) به سبب مبتدا بودن مرفوع باشد.۴.مرفوع بودن هر دو اسم، (لا حولٌ و لا قوّةٌ...)در این صورت به سبب تکرار "لا" دو احتمال وجود دارد:الف.عمل هر دو "لا" باطل شده باشد؛ از این رو دو اسم (حولٌ و قوّةٌ) مبتدا هستند.ب.هر دو "لا" شبیه به لیس بوده و "حول" و "قوّة" اسم "لا"ی شبیه به "لیس" هستند. ۵.مرفوع بودن اسم اول و مبنی بر فتح بودن اسم دوم؛ (لا حولٌ و لا قوّةَ)در این صورت "لا"ی دوم، "لا"ی نفی جنس بوده و "قوّةَ" اسم آن و مبنی بر فتح است و در مورد "لا"ی اول دو احتمال وجود دارد:الف.عمل "لا"ی اول باطل شده و اسم بعد از آن (حولٌ) مبتدا است.ب."لا"ی اول، "لا"ی شبیه به "لیس" بوده و اسم بعد از آن (حولٌ) مرفوع به "لا" است.
حکم تابع اسم لای نفی جنس
این بخش به بررسی اعراب توابع اسم "لا"ی نفی جنس به صورت جداگانه می پردازد؛ این توابع عبارتند از:
← عطف
...

جملاتی از کاربرد کلمه اسم لای نفی جنس

اندوده روی هر دو جهان را به لای نفی الا که کرده صافی ودردی ز هم جدا
چو لای نفی بود این دو حرف دانستم که نفی می شود از تخته بقا اثرم
ز سرکشی تو نبینی به زیر پا، ورنه به لای نفی بنا کرده اند پیکر تو
هر کجا از لای نفی مردمی باشد سخن قامت ذات ترا پیرایه از الا کنند
کسی کاو از نوافل گشت محبوب به لای نفی کرد او خانه جاروب
همه را همچو خود کند والا برد از لای نفی در الا
(دل) در بقا مبند که معمار صنع کرد از پا به لای نفی بنا، پیکر ترا
چون بلای تست هستی دم ز لای نفی زن تا بلا یابد دل و جانت خلاصی از بلا
شهادت غیر نفی «ماسوا» چیست ز بعد لای نفی الا خدا چیست