معنی کلمه اسم لای نفی جنس در دانشنامه اسلامی
در این بخش شکلهای اسم "لا"ی نفی جنس بررسی خواهد شد که در ضمن بررسی هر شکل، به اعراب و بناء اسم "لا" نیز اشاره می شود:
← مضاف
هنگامی که "لا" به واسطه ی حرف عطف تکرار شود و هر دو "لا" شرایط عمل را دارا باشند، برای دو اسمی که بعد از دو "لا" ذکر شده اند، از نظر اعراب و بناء پنج صورت جایز است؛ به عنوان مثال برای "حول" و "قوّة" در عبارت «لا حول و لا قوّة الّا بالله» از نظر اعراب و بناء پنج صورت جایز است که تفصیل آن در ادامه ذکر می شود:۱.مبنی بر فتح بودن هر دو اسم؛ (لا حولَ و لا قوّةَ الّا بالله)در این صورت، هر دو "لا"، "لا"ی نفی جنس بوده و "حول" و "قوّة" دو اسم "لا"ی نفی جنس و مبنی بر علامت نصب (فتحه) هستند. ۲.مبنی بر فتح بودن اسم اول و منصوب بودن اسم دوم؛ (لا حولَ و لا قوّةً...)در این صورت، "لا"ی اول، "لا"ی نفی جنس بوده و اسم آن (حولَ) مبنی بر علامت نصب (فتحه) است و "لا"ی دوم زائده بوده و اسم بعد از آن (قوّةً) منصوب و بر محلّ اسم اوّل (حولَ) عطف شده است. ۳.مبنی بر فتح بودن اسم اول و مرفوع بودن اسم دوم؛ (لا حولَ و لا قوّةٌ...)در این صورت، "لا"ی اول، "لا"ی نفی جنس بوده و اسم آن (حولَ) مبنی بر فتح است و برای "لا"ی دوم و علت رفع اسم بعد از آن (قوّةُ) سه وجه جایز است: الف."لا"ی دوم زائد بوده و اسم دوم (قوّةٌ) بر محل "لا"ی اول و اسم آن (حول) عطف شده باشد، زیرا این دو ("لا" به همراه اسم خود) به سبب مبتدا بودن در جایگاه رفع هستند.ب."لا"ی دوم شبیه به "لیس" بوده و مانند "لیس" عمل کرده باشد.ج.عمل "لا"ی دوم باطل شده و اسم بعد از آن (قوّةٌ) به سبب مبتدا بودن مرفوع باشد.۴.مرفوع بودن هر دو اسم، (لا حولٌ و لا قوّةٌ...)در این صورت به سبب تکرار "لا" دو احتمال وجود دارد:الف.عمل هر دو "لا" باطل شده باشد؛ از این رو دو اسم (حولٌ و قوّةٌ) مبتدا هستند.ب.هر دو "لا" شبیه به لیس بوده و "حول" و "قوّة" اسم "لا"ی شبیه به "لیس" هستند. ۵.مرفوع بودن اسم اول و مبنی بر فتح بودن اسم دوم؛ (لا حولٌ و لا قوّةَ)در این صورت "لا"ی دوم، "لا"ی نفی جنس بوده و "قوّةَ" اسم آن و مبنی بر فتح است و در مورد "لا"ی اول دو احتمال وجود دارد:الف.عمل "لا"ی اول باطل شده و اسم بعد از آن (حولٌ) مبتدا است.ب."لا"ی اول، "لا"ی شبیه به "لیس" بوده و اسم بعد از آن (حولٌ) مرفوع به "لا" است.
حکم تابع اسم لای نفی جنس
این بخش به بررسی اعراب توابع اسم "لا"ی نفی جنس به صورت جداگانه می پردازد؛ این توابع عبارتند از:
← عطف
...