معنی کلمه ازدواج موقت با اهل کتاب در دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] قرآن در آیه ۵ مائده ازدواج با زنان پاک دامن اهل کتاب را، به شرط آن که مهر آنان پرداخت شده و از زنا و دوستی پنهانی با آنان پرهیز شود، جایز شمرده است:«الیومَ اُحِلَّ لَکمُ الطَّیبتُ... والمُحصَنتُ مِنَ الَّذینَ اوتوا الکتبَ مِن قَبلِکم اِذا ءاتَیتُموهُنَّ اُجورَهُنَّ مُحصِنینَ غَیرَ مُسفِحینَ ولا مُتَّخِذِی اَخدان». در این که منظور از این زنان اهل کتاب چه زنانی و مقصود از ازدواج چه نوع ازدواجی است، بین مفسران و فقیهان اسلامی اختلاف است؛ برخی گفته اند:مراد از زنان اهل کتاب زنانی هستند که اسلام آورده اند و اطلاق اهل کتاب بر آنان به اعتبار حالت پیش از اسلام آنان است و این که قرآن به ازدواج با این دسته از زنان مسلمان سفارش کرده بدان جهت است که گروهی از مسلمانان از ازدواج با این زنان خودداری می کردند که آیه فوق نازل شد و ازدواج با آنان را روا دانست؛ لیکن بیش تر مفسران و فقیهان مصداق آیه را زنان اهل کتاب دانسته اند که بر دین خود باقی هستند. نوع ازدواج در آیه در این میان فقهای اهل سنت و برخی از فقیهان امامیه آیه را به ازدواج دائم مربوط دانسته اند؛ اما بیش تر فقیهان امامیه با توجه به آیات «ولا تَنکحوا المُشرِکتِ» و «ولا تُمسِکوا بِعِصَمِ الکوافِرِ» و نیز برخی روایات که ازدواج مسلمان با کافر را مطلقاً حرام دانسته، آیه ۵ مائده را بر ازدواج موقت حمل کرده اند.
جملاتی از کاربرد کلمه ازدواج موقت با اهل کتاب
تعبير به (مؤ منات ) دليل بر اين نيست كه ازدواج با غير زنان مسلمان به كلى ممنوعاست ، بلكه ممكن است اشاره به اولويت آنها بوده باشد، بنابراين با روايت و فتاواىمشهور فقها كه ازدواج موقت با زنان كتابيه را مجاز مى شمرد منافاتى ندارد.
در ایران امروز مقررات ازدواج عمدتاً بر اساس فقه امامیه تدوین شده و ازدواج به دو نحو دائم و موقت می‌تواند صورت پذیرد. در مذهب شیعه جعفری دین اسلام این دو ازدواج در پاره‌ای از آثار با هم یکی هستند و در برخی دگر اختلاف دارند، تفاوت اصلی و جوهری ازدواج موقت با ازدواج دائم در مدت‌دار بودت ازدواج موقت که پس از پایان آن پیوند زناشویی به انتها می‌رسد. همچنین در ازدواج موقت برخلاف ازدواج دائم طلاق وجود ندارد بلکه از اصطلاح بذل مدت استفاده می‌شود، زن حق نفقه ندارد و زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی‌برند هر چند می‌توانند ضمن عقد شرط کنند، مهریه هم در ازدواج دائم لازم است و هم در ازدواج موقت، با این تفاوت که در ازدواج موقت عدم ذکر مهر موجب بطلان عقد است ولی در ازدواج دائم عقد باطل نیست و می‌توان مهریه را بعداً توافق کرد یا درصورت عدم توافق مهرالمثل تعیین می‌شود.
10. در مجمع الزوائد هيثمى از كعب بن مالك آمده كه گفت :رسول خدا (ص ) از ازدواج موقت با زنان نهى فرموده است (871)!
به آن حضرت عرض كردم كسيكه ازدواج موقت با زنان انجام مى دهد آيا ثوابى دارد؟فرمود: اگر براى رضا و خوسنودى خدا و براى مخالفت با فلانى انجام داده باشد،كلامى از دهانش بيرون نيايد جز اينكه خدا بنويسد براى او حسنه و پاداشى و وقتى بهزوجه موقتش وارد شود خدا گناهى را از او ببخشد و وقتىغسل كند بعدد موهايش كه آب بر آن مى ريزد گناه از او ببخشد، گفتم بعدد موهايش ؟فرمود بلى بعدد موهايش .
و به اين ترتيب هر يك از آنان به منظور تبرئه خليفه دوم ، عمر، مى خواست بگويد كهجواز و تحريم ازدواج موقت با هم و در يك مكان و زمان معين ، و در حيات شخص پيامبر خدا(ص ) انجام گرفته ، و اين است كه عمر آن را نهى كرده است ! و همين امر نيز باعثگرديد كه احاديث مزبور متناقض با يكديگر از كار درآيند كه ناگزير دانشمندان بهچاره جويى آن برخاستند تا مگر راهى براى بيرون شدن از اين همه تناقض و رهايى ازاين بن بست بيابند. و سرانجام چاره اى نديدند مگر اينكهاصل شرع و مقررات اسلامى را ناقص اعلام كنند و با چنين افتراى بزرگى ، دين را هدفتيرهاى دروغ و دستاويز آن قرار داده ، گفتند: اين حكم دوبار آزاد و دو نوبت نسخ شدهاست ! و باز گفتند: اين حكم بيش از دوبار، بلكه تا هفت مرتبهحلال و حرام شده است !
اول : ذكر مدت كه مثلا ازدواج موقت با اين زن را دو ساعته يا يك ماهه يا يك ساله و غيرهانجام مى دهم .
5. بيهقى در كتاب سنن و هيثمى در مجمع الزوئد ازقول ابوهريره آورده اند كه ما در جنگ تبوك بارسول خدا (ص ) از مدينه بيرون شده ، در ثنية الوداع فرود آمديم . در آنجا زنانى راديديم كه مى گريستند. پيامبر (ص ) فرمود: چه پيش آمده و اينها چرا گريه مى كنند؟گفتند: زنانى هستند كه به ازدواج موقت مردانى از اين سپاه درآمده و اكنون از هم جدا شدهاند! فرمود: ازدواج موقت با نزول حكم طلاق و عده و ميراث حرام و اساس آن از بين رفتهاست .
در ایران مقررات ازدواج عمدتاً بر اساس فقه امامیه تدوین شده و ازدواج به دو نحو دائم و موقت می‌تواند صورت پذیرد. در مذهب جعفری آیین اسلام این دو ازدواج در پاره‌ای از آثار با هم یکی هستند و در برخی دگر اختلاف دارند، تفاوت اصلی و جوهری ازدواج موقت با ازدواج دائم در مدت‌دار بودت ازدواج موقت که پس از پایان آن رابطهٔ زوجیت به انتها می‌رسد. همچنین در ازدواج موقت برخلاف ازدواج دائم طلاق وجود ندارد، زن حق نفقه ندارد و زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی‌برند، مهریه هم در ازدواج دائم لازم است و هم در ازدواج موقت، با این تفاوت که در ازدواج موقت عدم ذکر مهر موجب بطلان عقد است ولی در ازدواج دائم عقد باطل نیست و می‌توان مهریه را بعداً توافق کرد یا درصورت عدم توافق مهرالمثل تعیین می‌شود. طبق قوانین فعلی ایران حداقل سن قانونی ازدواج برای دختران ۱۳ سال و برای پسران ۱۵ سال می‌باشد. لازم است ذکر شود که با موافقت طرفین ازدواج و خانواده‌های آنان و با موافقت دادگاه، دختران و پسران می‌توانند حتی در زیر سن قانونی نیز ازدواج بنمایند.
اما در متن حديث ، اينكه مى گويد متعه مربوط به صدر اسلام ...تا اينكه آيه الا علىازواجهم ...و بجز اين دو مورد متعه حرام است ، ندانستيم براستى اگر ابن عباس چنينگفته و اين سخن اوست ، پس چرا پس از گذشت نيم قرن ازنزول اين آيه ، درباره حليت ازدواج موقت با ابن زبير به مخاصمه برخاسته است !
پيامبر خدا (ص ) همين پيامبر، و قرآن ، همين قرآن . و اينكه دو متعه در زمانرسول خدا (ص ) به عمل مى آمده كه من هر دو را ممنوع مى كنم و مرتكب آن را مورد تنبيهقرار خواهم داد: يكى ازدواج موقت با زنان ، كه نكند مردى را به نزد من بياورند كه زنىرا به عقد موقت خود درآورده باشد كه او را سنگسار خواهم كرد! و ديگرى عمره تمتع . بينحج و عمره تان فاصله بيندازيد كه آن ، حج و عمره تان راكامل كننده تر است (670)!