معنی کلمه ادله عقلی احتیاط در دانشنامه اسلامی
ادله عقلی احتیاط، مقابل ادله شرعی احتیاط بوده و به ادله ای عقلی گفته می شود که برای اثبات اصل احتیاط به آنها استدلال شده است.
نظر معتقدین احتیاط در شبهات بدوی
توضیح:اخباری ها و کسانی که به احتیاط در شبهات بدوی بعد از جستوجو، اعتقاد دارند، از راه های گوناگون برای اثبات احتیاط به دلیل عقلی استدلال نموده اند:۱. برخی استدلال نموده اند که ما به وجود واجبات و محرمات واقعی در بین مشتبهات وجوبی یا تحریمی علم اجمالی داریم؛ بنابراین، وظیفه ما احتیاط در شبهات وجوبی و تحریمی است، زیرا به اشتغال ذمه خود به تکالیف واقعی علم اجمالی داریم و از آن جا که اشتغال یقینی، فراغ ذمه یقینی را طلب می کند، چاره ای جز احتیاط وجود ندارد.به این استدلال پاسخ داده شده که: شارع طرق و اماراتی که تکلیف مکلف را روشن می کند در اختیار وی قرار داده است، از این رو، این علم اجمالی به علم تفصیلی و شک بدوی منحل می گردد؛ پس مانعی ندارد در شبهات حکمی، بعد از جستوجو و عدم دست رسی به دلیل، به برائت حکم دهیم.۲. گروهی دیگر، برای اثبات وجوب احتیاط به « اصالة الحظر » و « اصالة التوقف » استدلال کرده اند. در این که عقل درباره افعال عادی یا غیر ضروری در مقابل افعال ضروری ، هم چون تنفس صرف نظر از حکم شرع چه حکمی دارد، میان اصولیون اختلاف وجود دارد؛ بعضی اعتقاد دارند که عقل به اباحه حکم می کند (اصالة الاباحه)، برخی دیگر بر این باورند که به ممنوعیت و حظر حکم می نماید (اصالة الحظر) و گروهی می گویند برای ما مشخص نیست که عقل، به اباحه حکم می کند یا به منع، و به توقف معتقد شده اند.با توجه به این مقدمه، اخباری ها این گونه استدلال می کنند که در این موارد، ما یکی از دو قول منع یا توقف را اختیار می کنیم و می گوییم تا زمانی که برائت و اباحه ثابت نشده باشد، عقل به طور مستقل حکم به ممنوعیت و احتیاط می نماید؛ برای مثال، در مورد استعمال دخانیات که از افعال عادی است و ترخیص در آن از جانب شارع معلوم نیست، حکم به احتیاط می کنیم.۳. عده ای می گویند مبنای «اصل احتیاط» حکم عقل به دفع ضرر محتمل است (قاعده دفع ضرر محتمل)؛ بنابراین، هرگاه در مورد ترک یا انجام کاری، احتمال ضرر اخروی باشد، عقل حکم به احتیاط می کند.برای مثال، اگر مکلف به وجوب نماز در روز جمعه علم دارد، اما نمی داند واجب، نماز جمعه است یا نماز ظهر ، در این جا چون ترک هر یک، احتمال ضرر اخروی را به دنبال دارد، عقل می گوید احتیاط کن و هر دو را به جا بیاور.