[ویکی فقه] احسان به برده (قرآن). خداوند درباره بردگان امر به احسان نموده است. واعبدوا الله... وبالولدین احسـنا... و ما ملکت ایمـنکم... «و خدا را بپرستید! و هیچ چیز را شریک او قرار ندهید! و به پدر و مادر، نیکی کنید؛ و هـمچنین به خویشاوندان و یتیمان و مسکینان، و همسایه نزدیک، و همسایه دور، و دوست و هـمـنـشـین و واماندگان در سفر و بردگانی که مالک آنها هستید، زیرا خداوند، کسی را که متکبر و فخرفروش است، (و از ادای حقوق دیگران سرباز می زند،) دوست نمی دارد». ← تفسیر آیه ۱. ↑ نساء/سوره۴، آیه۳۶. مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲، ص۳۹۳، برگرفته از مقاله «احسان به برده». ...
جملاتی از کاربرد کلمه احسان به برده
عربى خدمت پيغمبر صلى الله عليه و آله آمده تقاضاى كمك مالى كرد حضرت به اندازهكفايت به او بخشيده فرمود: احسان به تو كردم ؟ عرض كرد نه ، بلكه كار خوبى همنكرديد اطرافيان پيغمبر با آشفتگى از جاى حركت كردند تا او را كيفر دهند. حضرتاشاره كرد خوددارى كنيد، آنگاه وارد منزل شد مقدار ديگرى به عطاى خويش افزود و بهاعرابى تسليم كرد بعد فرمود: اينك احسان كردم . گفت : آرى خداوند پاداش نيكوئى بهشما عنايت كند.
ای که هم از آفتاب افزون هم از دریا بهی باش در احسان به از دریا فزون از آفتاب
و به همان دليلى كه در فصل چهارم از مقاله سوّم بيان خواهد شد، محبّت پدر و مادر بهفرزند طبيعى ولى محبّت آنها به والدين ارادى است و لذا در شرايع و اديان ، فرزندانرا به احسان نسبت به پدران و مادران بيشتر سفارش كرده اند تا سفارش پدران و مادراندر مورد احسان به فرزندان .
اين گروه ، خدا را آن چنان مى پرستند كه گويا او را مى بينند، پس عبادت اينها از روىصدق و صفاست نه لعب و بازيچه ، لكن از وراى حجاب و تنها به خاطر ايمان به غيباست و اينان در مقام عمل از اهل احسان به شمار مى آيند.
زین بیش مران، ز در احسان به سعادت ساحت قرب رسان
دارای حسن نام حسنی نصب و اصل کو کار عراق از پی احسان به نوا کرد
من رهی در دانش و اقبال گشتم بی‌نظیر تا به چشم همت و احسان به من کردی نظر
از پیش مران ز در احسان به سعادت ساحت قرب رسان
تذكّر: اعراض گاهى به لحاظ مجموع و زمانى به لحاظ جميع است ؛ يعنى گاهى اعراض نسبت به همه موارد ميثاق است و زمانى به لحاظ بعض آنها، به طورى كه همه مواثيق نقض شده است ، ليكن نه آن كه بوسيله هر فرد همه آن ها نقض شده باشد، بلكه بعضى عبادت توحيدى را و برخى زكات را و بعضى احسان به والدين را و بعضى كفالت يتيم را و... نقض كردند.
پس كسى توهم نكند كه احسان به ظالم آن است كه دست از او بردارند تا هر چه مى خواهدبكند، بلكه دفع كردن ظالم خود احسانى است بر انسانيت ، زيرا حق مشروع انسانيت راازاو گرفته اند، و از دين دفاع كرده اند كه خود مصلح امور انسانيت است ، همچنانكهخوددارى از تجاوز به ديگران در هنگام است يفاى حق مشروع ، و نيز از احقاق حق بهطريقه غير صحيح خود احسانى ديگر است ،
زيارت حسين عليه السلام به جا آوردن صله رحم نسبت به پيامبر خدا صلى الله عليهوآله مى باشد، چرا كه آن حضرت پدر حقيقى است و همچنين زيارت او، احسان به پيامبر،على ، فاطمه ، حسن و حسين عليهم السلام است .
از بهر دفع سرزنش کافر و مجوس احسان به اهل بیت شه لافتی نمود
ز فعل ماضی و مستقبلش خدا راضی که هست مصدر احسان به امر و نهی عباد
از بر به اصناف وز احسان به اشراف بر روی زمین صاحب فخر (و) مننی تو
شرح هر كه دعواى ايمان كند بايد دليل و برهان بر اين دعوى داشته باشد وبرهان ايمان به خدا انس به طاعت خدا داشتن است و ورع و خدا پرستى و عفت نفس ازشهوات حرام و قناعت در مال يعنى زائد بر ضرورىمال را به راه خيرات اعمال و توسعه بر عيال و خدمت در راه دين و احسان به فقرا و مساكينصرف كند و به اسراف و عياشى بر عيال و خدمت در راه دين و احسان به فقرا و مساكينصرف كند و به اسراف و عياشى و تجمل و خوشگذرانى نپردازد كه اين اوصاف ضد عفتو قناعت است .(420)
نظری چرا ز احسان به من گدا نداری
مساءله 11 - اگر زباله هاى ليز دهنده منزلش را نظير پوستخربزه در سر راه مردم بيندازد و يا جلوى درب خانه اش برخلاف متعارف آب نباشد ومنظورش خدمت و احسان به رهگذرها نباشد و در نتيجه پاى كسى ليز بخورد و آسيب ببينداو ضامن است ، مگر آنكه رهگذر عمدا پاى خود را روى آن گذاشته باشد كه در اينصورتضامن نبودن صاحب خانه موجه است ، و اگر در اثر اينكار حيوانى و يا انسان ديوانه و ياغير مميزى آسيب ببيند ضامن است .
چـه آنـكـه عـلمـا در شرح آن گفته اند كه گويا مراد از تقوى ، اجتناب كردن است از آنچهخـداى تـعـالى نـهـى فرموده و احسان به جا آوردن هر چيزى است كه حق تعالى به آن امرفـرمـوده ، پـس ايـن كـلمـه جـامـع اسـت صـفـات مـتـقـيـن وفـضـايـل ايـشـان را، و شـيـخ جـليل على بن الحسين المسعودى در ( اثبات الوصيّة )فرموده كه امّ فروه از تمامى زنان زمان خود تقوايش زيادتر بود، روايت كرده از حضرتامـام زيـن العـابـديـن عـليـه السـلام احـاديـثـى از جـمـله آنـهـا اسـتقول آن حضرت به او كه اى امّ فروة ! من دعا مى كنم براى گناهكاران شيعيان ما در روز وشب صد نوبت ، يعنى استغفار و طلب آمرزش مى كنم برايشان ؛ زيرا كه ما صبر مى كنيمبر چيزى كه مى دانيم و ايشان صبر مى كنند بر چيزى كه نمى دانند.(9)
898- فضيلت ماه شعبان روزى حضرت امير على (عليه السلام ) بر گروهى از مسلمانان كه در مسجد نشسته ومشغول مشاجره كلامى بودند وارد شدند و بر آنها سلام نمودند، آنها پاسخ گفته و آنحضرت را به جمع خود دعوت كردند حضرت پس از سرزنش آنان فرمود: اى گروه بدعتگزار امروز اول ماه شعبان است خداوند آن را به آن جهت شعبان ناميد كه نيك ها در آن شاخهشاخه مى شود و درهاى بهشت را در آن گشود و نعمت هاى بهشتى را با ارزانترين قيمت وآسانترين راه بر شما عرضه كرده ، اما شما از آن ابا داريد، آنگاه فرمود: شاخه هاىنيكى در اين ماه ، نماز و روزه و زكات و امر به معروف و نهى از منكر، نيكى به پدر ومادر و خويشان و همسايگان و ايجاد صلح و صفا بين مردم و احسان به فقرا و مساكين استاما شما به كارى پرداخته ايد كه از آن نهى شده ايد.(1068)
کریم را نشود دست کوتاه از احسان به دیده هر گهری داشتم به دامن بود