معنی کلمه اثار البلاد و اخبار العباد در دانشنامه اسلامی
کتاب، دارای سه مقدمه و هفت عنوان درباره هفت اقلیم است. مقدمه اول، درباره نیاز به پدید آوردن شهرها و روستاها است. مقدمه دوم، درباره خواص بلاد و دارای دو فصل می باشد: فصل یکم درباره تأثیر بلاد در ساکنان آن و فصل دوم درباره تأثیر بلاد در معادن، گیاهان و جانداران است. مقدمه سوم، درباره اقلیم های زمین است.
پس از این سه مقدمه، مؤلف اقالیم هفت گانه را زیر عناوین مختلف بررسی می کند و «بلاد» آن را به ترتیب حروف الفبا شرح می دهد. این بلاد، شامل نواحی، سرزمین ها، مناطق جغرافیایی، کشورها، استان ها، شهرها، شهرک ها، روستاها، جزایر، کوه ها، دژها، ساختمان ها و آثار تاریخی می گردد که در میان همه اینها، بسیاری از جاها واقعی است و برخی داستانی و افسانه ای، مانند «جزیره زنان» در چین.
نویسنده به هنگام یاد کردن از هر مکان تاریخی، مطالب بسیاری درباره آنان به میان می آورد: روایات جاهلی، سنن و آداب، عالمان، ادیبان، شاعران برخاسته از آن بلاد و اشعار سروده درباره آن سرزمین، داستان های محلی، احادیث نبوی، قنوات، فراورده های صنعتی و کشاورزی، پرندگان و وقایع. روی هم رفته در این کتاب، اطلاعات جغرافیایی، ادبی، تاریخی و علمی فراوانی گردآوری شده است. «آثار البلاد» حاوی گزارش هایی درباره تعدادی از شاعران ایرانی بزرگ و نام آور است که از آن میان می توان اوحدالدین کرمانی، صدرالدین خجندی، رشیدالدین وطواط، انوری، فردوسی، حکیم عمر خیام و ناصرخسرو اشاره کرد .
مؤلف در آغاز پس از حمد و صلوات و اشاره به شیوه تألیف کتاب، مقدمات سه گانه کتاب را با جمله ی «المقدمة الأولی فی الحاجة إلی إحداث المدن و القری» ذکر کرده است که در آن به اجمال به نیاز به احداث شهرها و روستاها پرداخته و از معیشت انسان و اجتماع بشر و لزوم مشاغل... عوارض طبیعی... مساجد، گرمابه، حضور متفکران و صالحان و اقوام کرد، ترکمان و اصلاح امور معادن و نباتات و حیوانات و ساختمان های مختلف و تجمیع آنان به صورت شهرها و روستاها و جوامع بزرگ انسانی گفته شده است.
در مقدمه دوم «المقدمة الثانیة فی خواص البلاد و فیه فصلان: الفصل الأول فی تأثیر بلاد فی مکانها...»، که به دو فصل تقسیم می شود، از خصوصیات شهرها و تأثیر آنان بر ساکنان سخن رفته است.
[ویکی نور] آثار البلاد و اخبار العباد (ترجمه). آثار البلاد و أخبار العباد (ترجمه)، ترجمه اثر ارزشمند زکریا بن محمود قزوینی است که به قلم جهانگیرمیرزا به فارسی برگردانده و توسط میرهاشم محدث تصحیح شده است.
مترجم این کتاب، جهانگیرمیرزا، پسر سوم عباس میرزا نایب السلطنه است که در سال 1225ق، متولد و در 18 ربیع الاول سال 1250 با تحریک و اغوای میرزا ابوالقاسم قائم مقام، به امر برادر صلبی خود، محمد شاه قاجار، کور شد و به سال 1269 در سن چهل و چهار سالگی در خوی وفات کرد.
از آنجا که «آثار البلاد و أخبار العباد» با همه جامعیت و معروفیتش، به فارسی ترجمه نشده، مصحح در صدد تصحیح ترجمه فوق برآمده است: «آشنایی من با این ترجمه به سال 1362ش، برمی گردد که به مناسبت همکاری در تصحیح مرآةالبلدان گاه و بیگاه مجبور به مراجعه به این کتاب بودم و چون ترجمه را از هر نظر جالب دیدم، در صدد تصحیح آن برآمدم».
ترجمه جهانگیرمیرزا از آثار البلاد، مانند بقیه کتبی که در زمان قاجار ترجمه شده، ترجمه ای آزاد است و مترجم به طوری که گفته خواهد شد، غیر از مواردی چند، در برگرداندن این متن از زبان عربی به فارسی، سعی کرده امانت را حفظ کند.
مترجم، هر جا که لازم دانسته اطلاعاتی به کتاب افزوده که موجب اعتبار بیشتر آن شده است؛ در عوض به این بهانه که: «مترجم این سخن ها و کرامات را که صاحب آثار البلاد از احوال مشایخ صوفیه و علمای تسنن، می نویسد، از قلم می اندازد و به ترجمه نمی آورد؛ زیرا که دروغ و بی فایده است»، چندین قسمت را ترجمه نکرده است.
[ویکی فقه] آثار البلاد و اخبار العباد (کتاب). «آثار البلاد و اخبار العباد»، تالیف زکریا بن محمد بن محمود کتابی در موضوع جغرافیای عمومی است.
کتاب به توصیف اقالیم سبعه زمین پرداخته و ضمن هر اقلیم وصف بلاد مختلف و شهرها و کوه ها و جزیره ها و دریاچه ها و رودها که به ترتیب حروف الفبا آمده و ضمن سخن از هر منطقه از همه مسائل مهم آن گفتگو می کند و از لحاظ تاریخی توضیحات کافی می دهد. همچنین سرگذشت مشاهیر مناطق مختلف به تفصیل یاد می شود که از میان آنها به تعداد زیادی از شاعران ایران برمی خوریم که روایت قزوینی قدیمی ترین اطلاع موجود درباره آنهاست. روی هم رفته در این کتاب اطلاعات جغرافیایی، ادبی، تاریخی و علمی فراوانی گردآوری شده است. قزوینی در این نوشته و سایر آثار خود سبکی روشن و عالی دارد و بدون شک در کار ساده کردن مطالب علمی به نحوی که مورد رغبت عامه واقع شود، یک نابغه است که پیچیده ترین موضوع ها را با مهارتی فوق العاده در قالبی روشن و جالب و دلپسند می ریزد. شاید برخی از خوانندگان، با خواندن بعضی مطالب کتاب، آنها را خرافه و افسانه بپندارند و از این جهت قدحی بر کتاب وارد سازند؛ ولی باید توجه داشت که آثار البلاد و کتاب های نظیر آن، آئینه تمام نمای فرهنگ جوامع زمان خود بوده اند و قزوینی از بزرگترین دانشمندان زمان خود به حساب می آمده است.
اثار البلاد واخبار العباد، القزوینی، زکریا، ج۱، ص۱۲.
این اثر نخستین بار توسط شرق شناس معروف آلمانی ، فردیناند و وستنفلد در گوتینگن چاپ و منتشر گردید. این چاپ از روی مقابله و نقد علمی چهار نسخه خطی ذیل تهیه و تدوین گردیده است: ۱. نسخه کتابخانه سلطنتی برلین و جزء مجموعه به شماره ۱۳۳. ۲. نسخه کتابخانه هرتسوگ شهر گوتا به شماره ۲۳۴. ۳. نسخه متعلق به مجموعه شخصی دکتر جان لی، اهل هارت ول. ۴. نسخه کتابخانه لیدن هلند به شماره ۱۷۱۰ (۵۱۲). نسخه ترجمه فارسی این کتاب که توسط جهانگیر میرزا قاجار صورت گرفته و اصل آن به شماره ۲۴۳۹ در کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران نگهداری می شود. نسخه حاضر که با تصحیح و تکمیل میرهاشم محدث از روی ترجمه فارسی کتاب که توسط جهانگیر میرزا قاجار صورت گرفته تهیه شده است، نخستین بار در سال ۱۳۷۳ ش به همراه مقدمه فردیناند وستنفلد آلمانی بر کتاب که توسط دکتر عبدالکریم گلشنی ، به فارسی برگردان شده، در قطع وزیری با جلد گالینگور در ۷۸۰ صفحه توسط «انتشارات امیرکبیر» تهران منتشر شده است.
تاریخ نوشته های جغرافیایی در جهان اسلامی، کراچکوفسکی، ص۲۸۱- ۲۸۷.
۱. ↑ اثار البلاد واخبار العباد، القزوینی، زکریا، ج۱، ص۱۲.
...
[ویکی شیعه] آثار البلاد و اخبار العباد (کتاب). آثارُ البِلاد وَ اَخبارُ العِباد، کتابی جغرافیایی به زبان عربی، نوشته دانشمند شیعی ایرانی، عمادالدین قزوینی است. در این کتاب، اطلاعات جغرافیایی، ادبی، تاریخی و علمی فراوانی گردآوری شده است. آثار البلاد حاوی گزارش هایی درباره تعدادی شاعرانِ ایرانی بزرگ و نام آور است.
نویسنده کتاب آثار البلاد و اخبار العباد، عمادالدین ابوعبدالله زکریا بن محمد بن محمود قزوینی (۶۰۵ـ۶۸۲ق/۱۲۰۸ـ۱۲۸۳م) از تبار انس بن مالک انصاری است.
در این کتاب، اطلاعات جغرافیایی، ادبی، تاریخی و علمی فراوانی گردآوری شده است. آثار البلاد حاوی گزارشهایی درباره تعدادی شاعرانِ ایرانی بزرگ و نام آور است که از آن میان می توان اوحدالدین کرمانی، صدرالدین خجندی، رشیدالدین وطواط، انوری، فردوسی، حکیم عمرخیام، ناصرخسرو، نظام گنجوی و خاقانی شروانی را نام برد.