اتمام حجت بر اصحاب رس

از ايـن گـذشـته پاسخى را كه از گفتار دوم آنها داده است مى تواند اشاره اى به پاسخاين سؤ ال نيز باشد، زيرا هدف از بازگشت به دنيا چيست ؟ آيا چيزى جز اتمام حجت است، در حـالى كـه خداوند اتمام حجت بر آنان كرده ، و چيزى در اين زمينه كم نگذارده است كهبـار دوم آن را بيان كند، آن تنبه و بيدارى كه مجرمان به هنگام مشاهده عذاب پيدا مى كننديـكـنـوع (بـيـدارى اضـطـرارى ) اسـت كـه در صـورت بـازگـشـت بـهحـال عـادى آثـار آن باقى نخواهد ماند، درست همانند مطلبى است كه قرآن درباره مشركانبه هنگام گرفتار شدن در ميان امواج دريا بيان مى كند كه خدا را به اخلاص مى خوانند،امـا وقـتـى كـه بـه سـاحـل نجات رسيدند همه چيز را به دست فراموشى مى سپارند فاذاركـبـوا فـى الفـلك دعـوا الله مـخـلصـيـن له الديـن فـلما نجاهم الى البر اذا هم يشركون(عنكبوت - 65).

بعثت رسولان و رهبرى امامان ، اتمام حجت بر بندگان است تا پس از اين اتمام حجت ،انسانها كمترين بهانه اى در مسير انجام وظايف خود نداشته باشند و مسئوليتهاى انسانىو الهى خود را بروشنى بشناسند و بدانها وفادار باشند.

قابل توجه اينكه اين گروه قبلا نيز كافر بوده اند، ولى تاءكيد مجدد بر كفرشان ممكناسـت به اين جهت باشد كه قبلا اتمام حجت بر آنها نشده بود، كفر حقيقى الان است كه برآنها اتمام حجت شده و با علم و آگاهى صراط مستقيم را رها كرده در بيراه ه گام مى زنند.

بنابراين رفتارى را كه امام با كوفيان در پيش گرفت از باب اتمام حجت بر آنها بود نه چيز ديگر. اگر چنين نبود و حركت امام به سوى عراق بر اثر فريبى بود كه از نامه هاى شوق برانگيز كوفيان خورده ، بايد كه در آن هنگام كه خبر شهادت مسلم بن عقيل و هانى بن عروه را مى شنيد، و پيش از اينكه با سپاه حر روبرو شود و چند روزى را در كنار يكديگر برانند، از راه رفته باز مى گشت .

منظور از (كلمة الفصل ) مهلت مقررى است كه خداوند به اينگونه افراد داده تا آزادىعمل داشته باشند و اتمام حجت بر آنها بشود.

به هر حال انسانها در برابر دعوت قرآن به دو گروه تقسيم مى شوند: گروهى زنده وبيدارند كه دعوت آن را لبيك مى گويند، و به انذارهايش توجه ميكنند، گروهى ديگركفار دل مرده اى هستند كه هرگز در برابر آن واكنش مثبتى نشان نميدهند، ولى اين انذارمايه اتمام حجت بر آنها و تحقق يافتن فرمان عذاب بر آنان است .

خلاصه هدف از اين مهلتها يا اتمام حجت بر كافران است ، يا آزمايش مؤ منان ، و ياافزايش گناهان كسانى كه تمام راههاى بازگشت را به روى خود بسته اند.

110 - مـا كـتـاب آسـمانى به موسى داديم سپس در آن اختلاف كردند، و اگر فرمان قبلىخدا (در زمينه آزمايش و اتمام حجت بر آنها) نبود در ميان آنها داورى مى شد، و آنها (هنوز) درشك اند شكى آميخته با سوء ظن و بدبينى .

دوم : اتمام حجت بر بندگان خدا تا جاى عذرى باقى نباشد .