معنی کلمه اتمام حجت انبیاء در دانشنامه اسلامی
← اتمام حجّت انبیا و عذاب اصحاب قریه
...
ايـن آيـه حـكايت دعوت حضرت عيسى (عليه السلام ) است تنها به عبادت خدا و اين كه تنهاخـداى عـزوجـل رب او،و رب هـمـگـى ايـشـان اسـت . و بـا ايـن بـيـان عـليـه كـسـى كـه قائل به الوهيت آن جناب بود اتمام حجت مى كند.
امام عليه السلام در رابطه با جنگ معاويه ،قبل از توسل به جنگ جهت اتمام حجت ، ((جرير ابن عبدالله بجلى )) را به شام فرستادتا از معاويه بيعت بگيرد، و معاويه ((جرير)) رامعطل كرد، تا اينكه حضرت اين نامه را براى ((جرير)) فرستاد كه ابلاغ كند: يا بيعت يا جنگ
و اينجاست كه امكان دارد اين اتمام حجت ولو تنها يك نفر از آنان را از عذاب دايمى نجات بخشد و براى هيچ يك از آنان در روز قيامت بهانه و توجيهى وجود نداشته باشد و نگويد
در بخش گذشته با پيام هاى حسين بن على عليه السلام كه ياران خود را در ماندن يا رفتن آزاد گذاشته بود، آشنا شديم و اينك پيامهاى ديگرى از آن حضرت كه در آنها(احتجاج و اتمام حجت ) مى باشد در اختيار خواننده عزيز قرار مى دهيم .
حرف لام در جمله (لينذروا به ...) لام غايت و عطف است بر لام ديگرى كه در تقدير استو به خاطر فخامت و عظمت امر حذف شده ، چون آن قدر عظيم الشان است كه فهم مردم بهآن احاطه نمى يابد و آن قدر مشتمل بر اسرار الهى است كه مردم طاقت درك آن را ندارند، وعقول بشر تنها مى تواند نتائج آن اسرار را درك كند، و آن همين انذارى است كه گوشزدشان مى شود. و خلاصه كلام اين كه :عظمت آن اسرار به حدى است كه ممكن نيست آنرا در قالب الفاظ كه تنها راه تفهيم حقايق است گنجانيد.آنچه ممكن است اين است كه بشررا از آنها ترسانيده ، به وحدانيت خدا آگاه ساخت و مومنين را متذكر نمود و همين هم بس است، زيرا منظور اتمام حجت به وسيله آيات توحيد است .آن كه به خدا ايمان ندارد با شنيدنآن آيات حجت برايش تمام مى شود و آن كه ايمان دارد از همين آيات توحيد به معارف الهى آشنا مى شود و نيز مومنين متذكر مى شوند.
امام على عليه السّلام خود، با آنان چندين بار گفت وگو كرد و سرآخر در ميدان نهروان ،ضمن خطبه اى با آنان اتمام حجت كرد و آنان را از آتش افروزى و خون ريزى بى حاصل مسلمانان برحذر نمود.