معنی کلمه ابوالعباس عبدالله بن محمد سفاح در دانشنامه اسلامی
شناختن زمینه ای سقوط خلافت اموی و مقتضیات تاریخی آن دوره، در بازشناسی شخصیت، زندگی و خلافت ابوالعباس سفاح اهمیت بسیار دارد، اما به رغم فزونی شمار مآخذ نمی توان اطلاع دقیقی از آنچه موجب خلافت ابوالعباس شد، به دست داد. زیرا دو علت بنیادین در ناشناخته تر ماندن این دوره سخت مؤثرند: نخست این که دعوت عباسی با پنهانکاری بسیار آغاز شد و ادامه یافت و در موارد فراوان با جهش های اعتقادی همراه بود و دیگر آن که این دعوت گرچه در پایان، موجب فروپاشی امویان ـ رقیب دیرین بنی هاشم شد، اما پس از پیروزی، رقابت میان تیره های خاندان بزرگ هاشمی را عمیق تر و آشکار ترساخت. نزاع های عمده ای که در آغاز کار میان داعیه داران خلافت و کسانی که برای خود در انقراض امویان سهم بیشتری می انگاشتند، درگرفت و در زمان ابوجعفر منصور به اوج خود رسید، موجب شد که آنان مبارزه خود را با امویان عمیق تر، اساسی تر و طولانی تر وانمود کنند و در ضمن تا حد امکان از عقاید گروه های گوناگون، برای کسب قدرت بیش تر سود جویند. بدین لحاظ، چنانکه خواهیم دید، این دوره بسیار رازآمیز و شگفت انگیز و از نظر منابع، آکنده از ابهام ها و گره های ناگشودنی است و بازشناسی حقیقت از میان انبوهی تناقضات ـ که غالب آن ها نتیجه دستکاری در روایات تاریخی و پراکندن اخبار بی پایه برای دست یابی به اهداف خاص است ـ اگر ناممکن نباشد، بسی دشوار خواهد بود. با این همه، کوشش می شود تا بخشی از مقتضیات این دوره که مرتبط با شخصیت ابوالعباس سفاح، به عنوان یکی از افراد مورد توافق غالب گروه های ضداموی است، بررسی شود. همچنین باید به این نکته اساسی توجه کرد که روح بشارت هایی که درباره ظهور یک «منجی» به پیامبر صلی الله علیه و اله نسبت داده می شد، در این دوره تاریخی بر اذهان مخالفان بنی امیه چیرگی ویژه داشت.
معرفی سفاح
ابوالعباس در ناحیه شرّاة که جایگاه عباسیان بود، زاده شد.
خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱۰، ص۴۶، قاهره، ۱۳۴۹ ق/ ۱۹۳۱ م.
گزارش هایی در دست است دایر بر این که ازدواج محمد بن علی با ریطه برای تحقق بخشیدن به احادیث و روایاتی بود که براساس آنها، خلافت پس از امویان از آن فرزند این دو خواهد شد
اخبار الدوله العباسیه، به کوشش عبدالعزیز دوری و عبدالجبار مطلبی، ج۱، ص۱۶۸ ۱۶۹، بیروت، ۱۹۷۱ م.
...