فرازبان

از فرازبان‌ها برای نظریه‌پردازی دربارهٔ زبان‌ها استفاده می‌شود. به زبان مورد مطالعهٔ فرازبان، زبان موضوع یا زبان مقصود (به انگلیسی: Object language) گفته می‌شود. باید توجه داشت که قرارگیری یک زبان در جایگاه فرازبان یا زبان موضوع امری نسبی است، برای مثال زبان «ب» ممکن است برای زبان «آ» یک فرازبان به شمار آید و «ج» فرازبانی برای «ب» باشد. به این ترتیب «ب» فرازبانی برای «آ» و یک زبان موضوع برای «ج» خواهد بود.

گفتمان در کارهای میخائیل باختین و پیروانش معنایی فرازبانی دارد. باختین تحلیل زبان‌شناسانهٔ مستقل از واقعیت‌های عملی و اجتماعی را نادرست می‌داند. به گمان باختین و هم‌فکرانش، زمینهٔ اجتماعی بخش جدایی‌ناپذیر از هر ارتباط کلامی است و معنای گزاره‌ها از راه فهم گفتمان، یعنی ادراک موقعیت گوینده، افق دلالت‌های معنایی و ارزشی که گوینده در آن جای دارد و شکل‌گیری تاریخی خود زبان قابل درک است.

فرازبان اصطلاحی در زبان‌شناسی است و به زبانی گفته می‌شود که برای توصیف یک زبان دیگر به کار می‌رود. فرازبان‌ها افزون بر زبان‌شناسی در حوزه‌های دیگری نظیر ریاضیات، منطق، فیزیک و مهندسی رایانه مورد بررسی قرار می‌گیرند. اصطلاحاتی مانند قضیه، متغیر، فعل، ضرب، مقدم، تالی و... بخشی از فرازبان‌ها به شمار می‌روند.

فرازبان (paralanguage) به نحوۀ گفتن چیزی اشاره دارد و نه محتوای آنچه گفته شده‌است – برای مثال، سرعت گفتار، لحن و آهنگ صدا، سایر سر و صداها، خنده، خمیازه و سکوت.