فتح قادسیه

معنی کلمه فتح قادسیه در دانشنامه اسلامی

[ویکی شیعه] فَتح قادسیّه یا جَنگ قادسیّه، جنگی که میان سپاهی از مسلمانان به فرماندهی سعد بن ابی وقاص و سپاهی از دولت ساسانی به فرماندهی رستم فرخزاد، در سال ۱۴ قمری رخ داد و به تجزیه دولت ساسانی انجامید و مقدمات نابودی سلسله ساسانی را فراهم ساخت. این جنگ چهار روز طول کشید. درباره شمار سربازان دو طرف جنگ، اختلافات فراوانی در منابع تاریخی دیده می شود که بین ۲۰ هزار نفر تا ۱۲۰ هزار نفر نوسان دارد. عمر بن خطاب خلیفه دوم مسلمانان، در ابتدا خود را فرمانده جنگ قادسیه خواند، اما در پی توصیه امام علی (ع) در مدینه ماند.
جنگ قادسیه که به اعتبار پیروزی مسلمانان در آن، فتح قادسیه خوانده می شود، میان سپاه مسلمانان و دولت ساسانی، از هفتم تا دهم رمضان ۱۴ هجری روی داد. فرماندهی مسلمانان در این جنگ را سعد بن ابی وقاص و فرماندهی سپاه ساسانی را رستم فرخزاد بر عهده داشت. قادسیه، محل این جنگ، در ۱۵ فرسخی کوفه بوده است.
عمر بن خطاب، خلیفه دوم مسلمانان، در ابتدا تصمیم داشت فرماندهی سپاه اسلام را بر عهده بگیرد. اما امام علی(ع) با این عمل مخالفت کرده و چنین استدلال کرد: «... خود به جبهه جنگ نرو، زیرا اگر از اینجا بیرون بروی، عرب از همه طرف پیمان با تو را می شکنند، تا جایی که حفظ مرزهایی که پشت سر گذاشته‏ ای برای تو از رفتن به کارزار مهم‏تر شود. (همچنین) اگر ایرانی ها فردا تو را ببینند می گویند این ریشه عرب است، اگر آن را قطع کنید آسوده می شوید، و این اندیشه باعث می شود که آنها در جنگ با تو و طمع در از بین بردنت حریص ‏تر و سرسخت‏ تر شوند».

جملاتی از کاربرد کلمه فتح قادسیه

همان‌گونه که گفته شد عوامل بسیاری در ساختار شهر و مردم کوفه نقش داشت. اولین ساکنان شهر کوفه مجاهدان جنگ و فتح قادسیه بودند. آن‌ها از قبایل مختلف نزاری (اعراب عدنانی شمال شبه جزیره عربستان) و یمنی (اعراب قحطانی جنوب) تشکیل شده بودند. سعد بن ابی وقاص ابتدا دستور داد محلی برای مسجد در نظر گیرند، سپس به تیراندازی فرمان داد که از مرکز آن محل به چهار طرف تیر پرتاب کند به این ترتیب محدوده مسجد کوفه تعیین شد. پس از تعیین حدود مسجد، سعد برای اسکان قبایل نزاری و یمنی قرعه کشید. براساس قرعه، یمنی‌ها صاحب زمین‌های مرغوب شرق مسجد شدند و نزاری‌ها در غرب آن سکنی گزیدند.
اهمیت بسیار زیاد پیروزی سلجوقیان در جنگ ملازگرد، در آن زمان به خوبی دانسته‌شد. آلپ ارسلان با فرستادن فتح‌نامه به خلیفه و نیز دیگر نقاط جهان اسلام، خبر پیروزی جنگ ملازگرد را مژده داد. فتح‌نامه‌ای که برای خلیفه فرستاده شده‌بود در طی مراسمی که با حضور ارکان و بزرگان دولت عباسی در نزد خلیفه بر پا شده‌بود قرائت شد. بدین ترتیب پیروزی بزرگی که برای اولین بار در تاریخ منجر به اسارت امپراتور بیزانس شد، از سوی مسلمانان سلجوقی به نحوی با شکوه جشن گرفته شد. مسلمانان ارزش و بهای آن را به خوبی دریافتند و آن را با فتوحات بزرگ دوران عمر چون فتح قادسیه و یرموک برابر می‌دانستند. شاعران خطاب به آلپ ارسلان که فاتح جنگ ملازگرد بود، قصیده‌های ستایش آمیزی سرودند. ارزش این نبرد چنان بود که مورخان بدان لقب جنگ خندق دوم جهان اسلام را اعطا کردند.