دلائل التوحید

معنی کلمه دلائل التوحید در دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] دلائل التوحید، تألیف محمد جمال‎الدین قاسمی (متوفی 1332)، از جمله آثار کلامی جدید است که به تبیین موضوع توحید و رد ادله منکرین پرداخته است. تحقیق و تصحیح این اثر را خالد عبدالرحمن العک به انجام رسانده و در ابتدای اثر مقدمه علمی مفصلی را ارائه کرده است.
کتاب مشتمل بر دو بخش است:
بخش اول، که 170 صفحه از کتاب را پوشش داده است، مشتمل است بر: مقدمه محقق، سه شرح حال مؤلف به قلم آقایان شکیب ارسلان، انور جندی و عاصر بیطار، مقدمه مفصلی با عنوان «مقدمات روشمند درباره عقیده اسلامی» در سه فصل و هر فصل در چند مبحث.
در بخش دوم، متن دلائل التوحید آمده است که مشتمل بر هفت تمهید و چهار مطلب است. مطلب اول خود حاوی 25 دلیل است.
محقق کتاب در بخشی از مقدمه‎اش بر این اثر، اعتقادات اسلامی را با ویژگی‎‎های عظیم بی‎شماری، از جمیع اعتقادات و ادیان دیگر ممتاز دانسته است؛ از جمله مهم‎ترین این ویژگی‎هاست: وضوح در ارکان، ثبات در مفاهیم، روشنی در قضایا، استحکام در قواعد، عمق در اساس، قوت در مضمون، سلامت در نصوص و یقین در اعتقادات‏.
برای حفظ، محافظت، نشر و پیگیری عقاید اسلامی صدها هزار حافظ، محدث و عالم مخلص از همه اقوام در طول پانزده قرن از تاریخ اسلام پی‎درپی تلاش کرده‎اند، تااینکه اسلام صحیح و سالم همان‎ گونه که جبرئیل نازل کرده و رسول الله(ص) به زبان آورده، به دست ما رسیده است. بدون اینکه تبدیل یا تحریفی در آن راه یافته باشد یا مفهومی از مفاهیم بشری در آن داخل شده باشد‏.

جملاتی از کاربرد کلمه دلائل التوحید

پیش از این اطلاعات چندانی از نویسندهٔ تفسیر کتاب‌الله موجود نبود؛ تا این که بنا بر نقل‌های آقا بزرگ تهرانی مشخصات «ابوالفضل بن شهردویر دیلمی» مشخص شد. آقا بزرگ نسخه‌ای کامل از این اثر را در نجف یافته بود و از کتابی به نام مطلع البدور بهره برده که خود این کتاب نقلی از نوشتهٔ «یوسف حاجی دیلمی» است. بنا بر این اطلاعات، وی از یک خاندان زیدی در دیلمان بوده که برخی از خویشاوندانش نیز دارای تألیفاتی هستند و خود در قرن هشتم هجری در روستای «مرکال» یا «مرقان» می‌زیسته‌است. ابوالفضل دیلمی همچنین کتاب کلامی دیگری با نام دلائل التوحید نیز نوشت. پدر او، شهردویر، صاحب کتاب لوایج الاختیار و پدربزرگش، بهاءالدین یوسف، دارای تفسیر مجزایی بر قرآن بوده‌اند. همچنین آقا بزرگ «شهردویر» را به معنای «دبیر شهر» یا «عالم بلاد» معنا کرده‌است.