خاتم بخشی

معنی کلمه خاتم بخشی در دانشنامه اسلامی

[ویکی شیعه] خاتَم بَخشی بخشیدن انگشتر(خاتم) توسط امام علی(ع) به فقیر در رکوع نماز. این واقعه در کتب روایی شیعه و سنی نقل شده و به گفته مفسران، آیه ولایت درباره آن نازل شده است. از خاتم بخشی به عنوان یکی از فضایل حضرت علی (ع) یاد شده است. برخی از فقیهان شیعه، با استناد به آن گفته اند: حرکات جزئی بدن، نماز را باطل نمی کند. عده ای اشکال کرده اند که شنیدن صدای دیگران در نماز، با حالات عرفانی ای که هنگام نماز از حضرت علی(ع) نقل شده است، سازگار نیست. در پاسخ گفته اند که هم نماز حضرت علی و هم انفاق او برای خدا بوده است؛ از این رو منافاتی میان آن دو نیست.
بر اساس برخی روایات، روزی فقیری وارد مسجد پیامبر شد و تقاضای کمک کرد؛ اما کسی چیزی به او نداد. او دست خود را به سوی آسمان بلند کرد و گفت: خدایا! شاهد باش که من در مسجد رسول تو تقاضای کمک کردم؛ اما کسی به من چیزی نداد. در همین حال، علی(ع) که در حال رکوع بود، به انگشت کوچک دست راست خود، اشاره کرد، فقیر نزدیک آمد و انگشتر را از دست او بیرون آورد. تاریخ این رویداد را سال نهم یا دهم قمری گفته اند. محمدحسین شهریار در بیت شعری به خاتم بخشی حضرت علی (ع) اشاره کرده است:
مفسران شأن نزول آیه ولایت را، ماجرای خاتم بخشی حضرت علی می دانند. قاضی ایجی گفته است که مفسّران بر نزول این آیه در شأن علی(ع) اجماع دارند؛ البته در برخی تفاسیر اهل سنت آمده است که آیه ولایت در باره افراد دیگری نازل شده است.

جملاتی از کاربرد کلمه خاتم بخشی

دعبل شاعر شیعه در مورد خاتم بخشی علی چنین انشا نموده‌است: