معنی کلمه حضرت بال در دانشنامه اسلامی
درگاه حضرت بال در کرانه غربی دریاچه دل در سرینگر واقع است. تقدس متعلقات اولیا و بزرگان دینی در کشمیر سابقه ای دیرین دارد. مثلاً، هیوئن تسانگ (قرن اول/ هفتم) از دندان بودا که نزد راهبان بودایی در کشمیر محترم بوده، سخن گفته است.
تار موی منسوب
پیشینه انتقال تار موی منسوب به پیامبر از مدینه به هند به اوایل قرن یازدهم می رسد، چنان که به گفته غلامعلی فرشته، در ۱۰۰۵ در دوره ابراهیم عادلشاه دوم، میرمحمد صالح همدانی چند رشته موی پیامبر را از مدینه به بیجاپور آورد که بسیار مورد توجه سلطان قرار گرفت. در دوران شاه جهان نیز یکی از خادمان حرم پیامبر، به نام سید عبداللّه بیجاپوری، تار مویی منسوب به آن حضرت را از عربستان به شهر بیجاپور هند بُرد.
صحت انتساب
درباره صحت انتساب این تار مو به پیامبر و تاریخ دقیق ورود آن به بیجاپور، اطلاعات متناقضی در دست است. در ۱۱۱۱، در زمان حکومت اورنگ زیب، بازرگانی کشمیری به نام خواجه نورالدین ایشباری این تار مو (معروف به موی مقدّس) را خرید، اما هنگام بازگشت به زادگاهش درگذشت و موی مقدّس به همراه جسد وی به سرینگر برده شد.
مکان قرار گرفتن تار مو
...
[ویکی شیعه] حضرت بال، مهم ترین مرکز عبادی و زیارتگاه مسلمانان در کشمیر و محل نگهداری تار مویی منسوب به حضرت محمد(ص) است. بنابر نقل، در اوایل قرن یازدهم، این تار مو توسط یکی از خادمان حرم حضرت رسول(ص)، به هند انتقال یافته است. این تار مو هر ساله در سالروز میلاد پیامبر(ص) و معراج وی و چند مناسبت دیگر در معرض بازدید و زیارت جمعیت انبوهی قرار می گیرد. درگاه حضرت بال در کرانه غربی دریاچه دل در سرینگر واقع است.
حضرت بال از منظر مسلمانان کشمیری، حلقه اتصال حیات روحانی پیامبر با پیروان اوست. مفقود شدن ۹ روزۀ تار مو، اغتشاش ها و ناآرامی هایی را در سراسر کشمیر و برخی شهرهای هند ایجاد کرد که نشان دهنده اهمیت و تقدس تار موی پیامبر در حیات سیاسی و اجتماعی مسلمانان کشمیر است.
بال در زبان کشمیری به معنای «کنار آب» است و چون این مکان بر کرانه دریاچه دل قرار گرفته است، شاید وجه تسمیه آن ازاین رو باشد. از طرفی، بال در این زبان به معنای مو نیز هست.
[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از دانشنامه جهان اسلام است
حضرت بال، مهم ترین مرکز عبادی و زیارتگاه مسلمانان در کشمیر و محل نگهداری تار مویی منسوب به حضرت محمد صلی اللّه علیه و آله و سلم درگاه حضرت بال در کرانه غربی دریاچه دل در سرینگر واقع است.
تقدس متعلقات اولیا و بزرگان دینی در کشمیر سابقه ای دیرین دارد. مثلاً، هیوئن تسانگ (قرن اول/هفتم) از دندان بودا که نزد راهبان بودایی در کشمیر محترم بوده، سخن گفته است. پیشینه انتقال تار موی منسوب به پیامبر از مدینه به هند به اوایل قرن یازدهم می رسد، چنان که به گفته فرشته، در 1005 در دوره ابراهیم عادلشاه دوم، میرمحمد صالح همدانی چند رشته موی پیامبر را از مدینه به بیجاپور آورد که بسیار مورد توجه سلطان قرار گرفت.
در دوران شاه جهان نیز یکی از خادمان حرم پیامبر، به نام سید عبداللّه بیجاپوری، تار مویی منسوب به آن حضرت را از عربستان به شهر بیجاپور هند بُرد. درباره صحت انتساب این تار مو به پیامبر و تاریخ دقیق ورود آن به بیجاپور، اطلاعات متناقضی در دست است.
در 1111، در زمان حکومت اورنگ زیب، بازرگانی کشمیری به نام خواجه نورالدین ایشباری این تار مو (معروف به موی مقدّس) را خرید، اما هنگام بازگشت به زادگاهش درگذشت و موی مقدّس به همراه جسد وی به سرینگر برده شد. تار مو ابتدا در خانقاه نقشبندیه در سرینگر به نمایش عموم گذاشته شد، اما چون خانقاه گنجایش جمعیت زیادِ بازدیدکننده را نداشت به دستور حاکم مغول کشمیر، فاضل خان و به توصیه اعیان شهر، تار مو را به باغ صادق آباد منتقل کردند و عمارت این باغ برای زیارت «موی شریف» وقف شد و حضرت بال نام گرفت.
بال در زبان کشمیری به معنای «کنار آب» است و چون این مکان بر کرانه دریاچه دل قرار گرفته است، شاید وجه تسمیه آن از این رو باشد. از طرفی، بال در این زبان به معنای مو نیز هست.
معماری اولیه عمارت صادق خان معروف به صادق آباد ــ که به گفته کهویهامی در 1033 ساخته شده است ــ ترکیبی از معماری مغولی و کشمیری بود که با آوردن موی مقدّس به این مکان، وسعت پیدا کرد و در مغرب آن مسجد و در مشرق آن خانقاه بزرگی ساخته شد. حضرت بال از 1322ش/1943 تحت نظارت اوقاف اسلامیه قرار دارد. بنای کنونی تماماً از سنگ مرمر سفید ساخته شده و طرحی از مسجد پیامبر در مدینه است. به دستور شیخ عبداللّه، نخست وزیر وقت در 1347ش/1968 اوقاف اسلامیه ساخت این بنا را در مکان ساختمان پیشین آغاز کرد.
موی منسوب به رسول اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم در صندوقی شیشه ای نگهداری می شود و هر ساله در سالروز میلاد پیامبر و معراج وی و چند مناسبت دیگر در معرض بازدید و زیارت جمعیت انبوهی قرار می گیرد که از سراسر کشمیر با این هدف به سرینگر می آیند. شخصی با منصب «نشان ده» مسئولیت به نمایش گذاشتن موی مقدّس را بر عهده دارد. مراسم نشان دادن مو که باشکوه تمام برپا می شود، مناسبات اجتماعی و اقتصادی گسترده ای میان روستانشینان و شهرنشینان مسلمان کشمیری و نیز مردم شهرها با یکدیگر ایجاد کرده است.