معنی کلمه تاریخ مبارک غازانی در دانشنامه اسلامی
ظاهراً کتاب به فرمان غازان و با دریافت مبلغ یک میلیون دینار و در زمان او نوشته شده است.
مؤلف به خوبی توانسته وضع مردم، مشکلات زندگی آنان، طرز معیشت، اوضاع مذهبی و طرز سلوک عمّال دولت با کارگزاران را منعکس کند که این باعث اهمیت کتاب شده است.
کتاب با مقدمه مؤلف، در اشاره به تقسیمات آن آغاز و مطالب در سه قسمت ارائه شده است.
سبک نگارش کتاب بر خلاف تاریخ جهانگشای جوینی و تاریخ وصاف، بسیار ساده و روان بوده و نوشته های مغولیِ آن به زبان فارسی محاوره ای روزگار مؤلف ترجمه شده است که سبکی نو محسوب می شود.
[ویکی فقه] تاریخ مبارک غازانی (کتاب). «تاریخ مبارک غازانی»، اثر فارسی رشیدالدین فضل الله بن عمادالدوله ابواخیر، هسته اصلی « جامع التواریخ » بوده و در بردارنده تاریخ ایلخانان در ایران ، از هولاکو تا غازان خان می باشد. ظاهرا کتاب به فرمان غازان و با دریافت مبلغ یک میلیون دینار و در زمان او نوشته شده است. مؤلف به خوبی توانسته وضع مردم، مشکلات زندگی آنان، طرز معیشت، اوضاع مذهبی و طرز سلوک عمال دولت با کارگزاران را منعکس کند که این باعث اهمیت کتاب شده است.
کتاب با مقدمه مؤلف، در اشاره به تقسیمات آن آغاز و مطالب در سه قسمت ارائه شده است. سبک نگارش کتاب بر خلاف تاریخ جهانگشای جوینی و تاریخ وصاف، بسیار ساده و روان بوده و نوشته های مغولی آن به زبان فارسی محاوره ای روزگار مؤلف ترجمه شده است که سبکی نو محسوب می شود. نویسنده در دوره غازان، بانی اصلاحات ایلخان زمان خود بوده و در اصل می توان کتاب را راهنمای وی برای غازان خان در راستای انجام این اصلاحات دانست. وی روابط نزدیکی با غازان خان داشته و مورد اعتماد وی بوده است. او سعی کرد در قالب شخصیت غازان خان، حاکم و پادشاه ایده آل خود را ترسیم کند. کتاب، منبع اصلی در مطالعه تاریخ عصر ایلخانان و شامل مجموعه «یرلیق های غازان» یا فرامین وی در مورد اصلاحات مالی می باشد. با این که مؤلف خود از کارگزاران ایلخانان مغول بوده و ناچار در اثر خود از آنان با احترام یاد کرده است؛ ولی گزارش کشتارها، ویرانگری ها و غارت های آنان را به تفصیل بیان و تاسف خود را از این وقایع ابراز کرده است. مؤلف در جای جای مباحث، اطلاعات فشرده ای از تاریخ معاصر خود را نیز ذکر کرده که از ویژگی های کتاب به شمار می آید.
محتوای کتاب
قسمت اول، به ذکر اصل و نسب غازان خان تا زمان جلوس وی به سلطنت پرداخته است و دوم، اختصاص به نقل رویدادهای دوران غازان خان دارد. سوم، بیشتر فرامین و احکام غازان و ذکر اقدامات و اصلاحات او را در بردارد. این قسمت که تقریبا نیمی از کل مطالب را شامل می شود، موضوع اصلی کتاب و مشتمل بر نظریات نویسنده در اداره امور جامعه است. در سراسر کتاب، نویسنده اشاره ای به اقدامات خود و نقشی که در اصلاحات غازان داشته نکرده و همه را ناشی از فکر صائب وی دانسته است. در حقیقت نویسنده در این بخش، مدینه فاضله مورد نظر خود را از حکومت ، جامعه و حاکم ایده آل ترسیم کرده است. گاهی فرمانی از قول غازان نقل کرده و روابط اجتماعی بین نهادهای مختلف را ترسیم نموده، گاهی نیز با ذکر خدمات عمرانی غازان خان، پادشاهان مغول را به عمران و آبادانی دعوت کرده است. در حقیقت او از غازان خان پادشاهی آرمانی ساخته تا به عنوان الگویی مناسب از سوی ایلخانان دیگر مورد اقتباس قرار گیرد. وی از ذکر جنایات مغولان هیچ ابایی نداشته، چنانکه نقل می کند از زمان ظهور آدم هیچ کس به اندازه مغولان کشتار و ویرانی بر جای نگذاشته و حتی ویرانی مغولان را با حمله اسکندر مقایسه و آن را مهیب تر دانسته است. نویسنده سعی زیادی دارد که مضرات امور دوران ایلخانان قبل از غازان و سیاست های غلط گذشته، به خصوص سیاسیت هایی که توسط وزرای قبلی انجام شده را با ذکر شواهد بسیار، بیان کند تا اهمیت کارهای انجام شده در زمان غازان بیشتر نمایان شود.
← تاریخ زندگانی غازان از نگاه نویسنده
فهرست مطالب و حکایات در ابتدا و فهرست اسماء رجال، قبائل، اماکن و کلمات ترکی و مغولی مذکور در متن، در انتهای کتاب آمده است. پاورقی ها به ذکر منابع، توضیح برخی کلمات متن و اشاره به اختلاف نسخ پرداخته است.