معنی کلمه تاریخ انحطاط مجلس در دانشنامه اسلامی
نویسنده، در مقدمه کتاب با یادآوری خطراتی که ممکن است به واسطه آثاری از این دست متوجه نویسنده شود، به انگیزه خود از نگارش این اثر اشاره می کند. وی در این باره می نویسد: نوشتن این تاریخ امروزه در حکم بازی کردن با افعی است و یا به پای خود به مسلخ رفتن، اما دو چیز مرا به ادای این تکلیف مجبور نموده؛ اول حس انسانیت و وظیفه انسانیت، دوم شدت بطالت و بیکاری... و با آنکه در این کار احتمال بسی مخاطرات می دهیم، فقط به یک امیدواری شروع می کنم و آن این است که شخص پادشاه را مایل به عدالت شناخته ام و یقین می دانم در مقابل استبداد وزراء و امرا رافت و عدالت به شخص مقدس پادشاه مانع از این خواهد شد که بر بی گناهی ستم کنند و چون من خودم را بی گناه می دانم، امیدوارم محفوظ بمانم.
ساختار کتاب
کتاب؛ مشتمل بر مقدمه ای در شرح حال نویسنده به قلم محمود خلیل پور، مقدمه ای به قلم نویسنده و سه فصل می باشد.
گزارش محتوا
کتاب حاضر، در واقع جلد دوم کتاب سفرنامه کلات اثر همین نویسنده است که به صورت مستقل به چاپ رسیده است. این کتاب جایگاه برجسته ای در میان مآخذ دوره مشروطه دارد. این کتاب آمیخته ای از گزارش و پژوهش نویسنده درباره رویدادهای مشروطیت و شکل گیری کودتای محمدعلی شاه قاجار است. مجدالاسلام از کسانی بود که در برخی از رویدادها نقش داشت و به همین سبب نام و آوازه ای یافت. در ابتدای کتاب نویسنده از موقعیت اجتماعی و سیاسی خود یاد می کند و یادآور می شود، از آن جا که مسلک وی در روزنامه نگاری همیشه صلح طلبی و میانه روی بوده و به تشنیع و آزار کسی نپرداخته و در عین حال به افشای ستم ظالمان پرداخته، از جانب برخی افراد که بر ضد او بودند، مورد بی مهری قرار گرفته است. وی همچنین یادآور می شود که اگر معاصران وی نیز به شیوه وی رفتار می کردند، گرفتار حوادث غیر مترقبه نمی شدند و مملکت را به باد نمی دادند. در ادامه به واقعه مجلس و خطری که از ناحیه وقایع پیش آمده، وی را مجبور به تغییر منزل نموده، اشاره می کند و سپس به واقعه به توپ بستن منزل ظهیرالدوله در عصر سه شنبه ۲۳ جمادی الاولی سال ۱۳۲۶ ق. و موضوعات دیگر پرداخته است. در فصل نخست به فلسفه تاریخی و بررسی اسباب انحطاط مجلس پرداخته شده است. عناوینی که در این فصل به چشم می خورد به شرح زیر است: خواسته های مردم، عنوان مشروطیت، دست اندازی عثمانی ها، نفوذ آلمان در ایران، انتخاب وکیل، مذاکرات مجلس، عزل احتشام السلطنه، زنجیر عدل محمدعلی شاه، فروش القاب و مناصب، فروش خالصجات، انحصار تنباکو، امتیاز تنباکو، کمپانی رژی، حکومت فرمانفرما، حکومت امین الدوله، مدارس جدید، عزل امین الدوله، مسافرات شاه به فرنگ، قتل بابیه، تبعید آزادیخواهان، قوای سه گانه مملکت، اقسام حکومت، مشروطیت ایران و....
وضعیت کتاب
...